تصمیم‌‌گیری در سیاست خارجی و نقش دیپلماسی عمومی در فرآیند تصمیم‌سازی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

چنانچه سیاست خارجی را به مثابه یک «سیستم» در نظر بگیریم، فرآیند «تصمیم‌گیری» به عنوان «خرده‌سیستمی» مطرح می‌شود که مطالعه و بررسی آن می‌تواند آثار و نتایج مهمی را در نظام سیاست‌گذاری خارجی بر جای گذارد. مطالعات و پژوهش‌های متعددی با استفاده از چارچوب تجزیه و تحلیل سیستمی به بررسی و مطالعه پدیده‌های مختلف سیاسی از جمله فرآیندهای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری پرداخته‌اند (نظیر گسترش مفهوم سیستم در علوم سیاسی در کارهای دیوید ایستن (David Easton)). از سویی با وجود آنکه در نگرش سنتی به دیپلماسی آن را همچون «ابزاری برای اجرای سیاست خارجی» در نظر می‌گیرند، اما دیدگاه‌های جدیدتر با طرح مفهوم «دیپلماسی عمومی»، آن را «تأثیرگذاری بر نگرش‌های عمومی ‌‌برای شکل‌دهی و اجرای سیاست‌های خارجی و شامل ابعادی از روابط بین‌المللی می‌دانند که فراتر از دیپلماسی سنتی عمل می‌کنند». پرسش اساسی این تحقیق آن است که آیا دیپلماسی عمومی - با تعریف یادشده- می‌تواند در فرآیند تصمیم‌سازی در سیاست خارجی مؤثر باشد؟ نویسنده می‌کوشد با ارائه تعریفی از مفهوم «دیپلماسی عمومی» و بازنگری نگرش‌های جدید به آن و با استفاده از «مدل چندبعدی از الگوی اقتضایی سیاست‌گذاری عمومی» به زمینه‌های تأثیرگذاری دیپلماسی عمومی بر فرآیند تصمیم‌سازی در سیاست خارجی و در نهایت، به ارائه الگویی برای نمایش چگونگی آن بپردازد.

کلیدواژه‌ها

- آشنا، حسام‌الدین (1383). «فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی: ارائة مدلی برای دیپلماسی عمومی». فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع). شمارۀ 21. بهار 83، صص 227-262.
- آلیسن، گراهام تی. (1364). شیوه‌های تصمیم‌گیری در سیاست خارجی. ترجمۀ منوچهر شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- اشتریان، کیومرث (1381). روش سیاست‌گذاری فرهنگی. تهران: کتاب آشنا.
- الوانی، سید مهدی (1374). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی، چاپ چهاردهم.
- الوانی، سید مهدی (1379). تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی. تهران: سمت، چاپ هشتم.
- باربر، جیمز و اسمیت، مایکل (1372). ماهیت سیاست‌گذاری خارجی در دنیای وابستگی متقابل کشورها. ترجمۀ حسین سیف‌زاده. تهران: قومس.
- برزگر، ابراهیم (1373). مبانی تصمیم‌گیری سیاسی از دیدگاه امام خمینی(ره). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
- تسلیمی، محمدسعید (1378). تحلیل فرآیندی خط‌مشی‌گذاری و تصمیم‌گیری. تهران: سمت.
- جعفری هفتخوانی، نادر (1384). «از دیپلماسی عمومی تا دیپلماسی دیجیتال». ماهنامۀ ارتباطات فرهنگی. دورة جدید. بهمن 84، شمارۀ 20، صص53-64.
- حاضر، منوچهر (1373). تصمیم‌گیری در مدیریت. مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- حکیمی‌پور، ابوالقاسم (1377). تصمیم‌گیری در مدیریت. جلد2. مشهد: آستان قدس.
- خوشوقت، محمدحسین (1375). تجزیه و تحلیل تصمیم‌گیری در سیاست خارجی. تهران: وزارت امور خارجه مؤسسه چاپ و انتشارات.
- دان، ویلیام (1384). درآمدی بر تجزیه‌ و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی. ترجمۀ کیومرث اشتریان. تهران: دانشگاه امام صادق(ع). (این ترجمه به صورت محدود تنها جهت ارائه به دانشجویان دوره دکتری فرهنگ و ارتباطات تکثیر شده است. مشخصات کتاب اصلی عبارت است از:
- Dunn, William (1994). Public Policy Analysis: An introduction. Prentice Hall.
- راست، بروس و استار، هاروی. (1381). سیاست جهانی: محدودیتها و فرصتهای انتخاب. ترجمۀ علی امیدی. تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
- سلطانی‌فر، محمد (1384). «نقش رسانه‌ها در کمک به امنیت جهانی». در:قدرت و نقش رسانه‌ها در کاهش تهدیدهای جهانی (مجموعه مقالات). تهران: اداره ‌کل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه. صص32-47.
- قلی‌پور، آرین (1380). جامعه‌شناسی سازمانها: رویکرد جامعه‌شناختی به سازمان و مدیریت. تهران: سمت.
- قوام، عبدالعلی (1370). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: سمت.
- کل، جی. ای. (1374). تئوریها و فرآیند مدیریت. ترجمه سهراب خلیلی شورینی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- کگلی، چارلز دبلیو و ویتکف، اوجین آر (1382). سیاست خارجی آمریکا (الگو و روند). ترجمۀ اصغر دستمالچی. تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
- گیلبوا، ایتان (1383). «تأثیر رسانه‌های جمعی بر سیاست خارجی و دفاعی آمریکا». ترجمۀ رحمان قهرمانپور. فصلنامه برداشت دوم. شمارۀ 4. سال اول، صص141-171.
- مچرزاک، آن (1384). روشهای پژوهش سیاستی. ترجمه کیومرث اشتریان. تهران: دانشگاه امام صادق(ع). (این ترجمه به صورت محدود تنها جهت ارائه به دانشجویان دوره دکتری فرهنگ و ارتباطات، تکثیر شده است. مشخصات کتاب اصلی عبارت است از:
 - Majcherzak, Ann (1984). Methods for policy Research. London: sage.
- معتمدنژاد، کاظم (1377). «هربرت شیلر، پیشگام مطالعات انتقادی ارتباطات در آمریکا». ترجمۀ احمد میرعابدینی. مقدمه بر کتاب: شیلر، هربرت. وسایل ارتباط‌جمعی و امپراتوری آمریکا. تهران: سروش. صص13-46.
- مقتدر، هوشنگ (1370). سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران: مفهرس.
- مک‌کوایل، دنیس (1382). درآمدی بر نظریة ارتباطات‌جمعی. ترجمۀ پرویز اجلالی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- هالستی، کی. جی. (1373). مبانی تحلیل سیاست بین الملل. ترجمۀ بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری. تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات.
- هیکس، هربرت جی و ری گولت، سی. (1377). تئوریهای سازمان و مدیریت: عناصر و فرآیندها. ترجمه و نگارش گوئل کهن. جلد2. تهران: دوران.
 
- Bigler, Gene E. «Advancing public Diplomacy: one Advocate AT a time», Delivered at the YPRO public Diplomacy Rowndtable. 28 july 2005, accessible at:  www. Public diplomacy. org
- McClellan, Michael. «Public Diplomacy in the Context of Traditional Diplomacy». Presented 14 October 2004 in Vienna Diplomatic Academy. [McClellan is Counselor for Public Diplomacy in US Embassy, Dublin]. Accessible at: http://www.publicdiplomacy.org/45.htm#head09
 -www. Publicdiplomacy. Org
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
علمی-تخصصی
فروردین 1386
صفحه 111-140
  • تاریخ دریافت: 01 فروردین 1386
  • تاریخ بازنگری: 31 فروردین 1386
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1386