موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

2 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

3 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

بررسی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه در بخش فرهنگ نشان می‌دهد که تنها بخشی از سیاست‌های فرهنگیِ مندرج در این برنامه‌ها اجرا شده و تا رسیدن به نتایج مطلوب، راه درازی در پیش است. اگر از منظر دانش سیاست‌گذاری به این مسئله نگریسته شود از علل عمده این عدم اجرا، عوامل بازدارنده اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور هستند. در تحقیق حاضر تلاش شده است با بهره‌گیری از تجربیات و دیدگاه‌های مجریان سیاست‌های فرهنگی کشور طی 21 سال گذشته و نیز خبرگان عرصه فرهنگ، علل و عوامل این امر، استخراج و تعاملات این عوامل در قالب مدلی عرضه شود. در این تحقیق که با روش تحلیل مضمونی انجام شده است طی 32 مصاحبه کیفی نیمه‌ساخت‌یافته با خبرگان و مجریان سیاست‌های فرهنگی کشور و تحلیل و کدگذاری آنها با کمک نرم‌افزار MAXQDA، در سه مرحله کدگذاری توصیفی، کدگذاری تفسیری و یکپارچه‌سازی، 555 کد، 248 مضمون توصیفی و 22 مضمون تفسیری تولید شد که نهایتاً در مدل آسیب‌شناختی اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه یکپارچه گردیدند. مدل حاصل تحقیق، به تحلیل عوامل بازدارنده اجرای سیاست‌های فرهنگی در 5 حوزه «نظام سیاست‌گذاری کلان کشور»، «نظام فرهنگی کشور»، «نظام سیاست‌گذاری فرهنگی کشور»، «جامعه (مردم)» و «تعامل نظام فرهنگی و جامعه» می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

الوانی، سیدمهدی و شریف‌زاده، فتاح (1379)، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی (ره).
دانایی‌فرد، حسن و الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل (1383)، روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت-رویکردی جامع، تهران: صفار.
سازمان برنامه و بودجه (1368)، قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1372-1368)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
همو (1374)، قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1378-1374)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
همو (1379)، قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383-1379)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
همو (1384)، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1388-1384)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1371)، اصول‌ سیاست‌ فرهنگی‌ جمهوری ‌اسلامی ‌ایران، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عابدی، حیدرعلی (1385)، «تحقیقات کیفی»، حوزه و دانشگاه، سال 12، شماره 47، صص 62-79.
فقیهی، ابوالحسن و علیزاده، محسن (1384)، «روایی در تحقیق کیفی»، فرهنگ مدیریت، سال 3، شماره 9، صص 5-20.
قلی‌پور، رحمت‌الله (1387)، تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: سمت.
محمدپور، احمد (1389)، ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، جلد اول، تهران: جامعه‌شناسان.
همو (1390)، ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، جلد دوم، تهران: جامعه‌شناسان.
مختاریان‌پور، مجید (زیرچاپ)، «مقایسه تطبیقی مفهوم پیشرفت و عدالت در دو پارادایم توسعه و تعالی» در: مبانی نظری پیشرفت و عدالت در برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران.
مصباح یزدی، محمدتقی (1389)، سخنرانی در خصوص وضعیت فرهنگی: مشکلات فرهنگی کشور ناشی از نحوه اجرا است نه ضعف قانون، دسترس‌پذیر در: http://www.jahannews.com/vdch6mnzm23nzvd.tft2.html
مطهری، علی (1390)، مشکلات 10 سال آینده کشور فرهنگی و اجتماعی است، دسترس‌پذیر در: www.entekhab.ir
Anderson, J. E. (1975), Public Policy-making, New York: Praeger publishers.
Boyatzis, R. E. (1998), Transforming Qualitative Information: Thematic Analysis and Code Development, California: Sage.
Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using Thematic Analysis in Psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, pp. 77-101.
Dye, T. R. (2001), Top Down Policymaking, New York: Seven Bridges.
Jones, C. O. (1977), An Introduction to the Study of Public Policy, Massachusetts: Duxbury.
King, N, & Horrocks, C. (2010), Interviews in Qualitative Research, London: Sage.
KonSULT (2009), “Barriers to Implementation”, The KonSULT Knowledgebase, available online at: http://www.konsult.leeds.ac.uk/public/level1/sec10/index.htm
Korpel, I. R. (2005), Identifying a Leverage Point to Improve Business Performance Through ELearning: A Case Study in a Financial Institution, Phd Dissertation, USA, Pritoria: University of Pritoria.
Lester, J. P. & Stewart, J. (2000), Public Policy; An Evolutionary Approach, USA: Wadsworth.
Lindblom, C. E. (1980), The Policy Making Process, New Jersey: Prentice-Hall.
Marshall, MN. (1996), Sampling for qualitative research, Family Practice, Vol. 13, No. 6, pp. 522-525.
Pressman, J. L. & Wildavsky, A. (1984), Implementation, Berkeley: University of California.
Sinkovics, R.  R., Penz, E. & Ghauri, P. N. (2008), Enhancing the Trustworthiness of Qualitative Research in International Business”, MIR, Vol. 48, No. 6, pp. 689-714.
Twining, J. (2000), A Naturalistic Journey into the Collaboratory: In Search of Understanding for Prospective Participants, Doctoral Dissertation, Denton: Texas Woman’s University.
Wendy, H. & Jefferson, T. (2000), Doing Qualitative Research Differently, Free Association, Narrative and the Interview Method, London: Sage.
  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1392
  • تاریخ پذیرش: 06 مهر 1392