اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

نقدی بر رویکرد رهبری در غرب بر اساس مبانی فکری علامه طباطبایی (ره)

نویسندگان

1 دکترای مدیریت رفتاری، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

رویکرد اخیر غرب به رهبری، عامل اساسی موفقیت رهبر را رشد و تعالی فردی او در شناخت خود و مدیریت استعدادها و توانمندی‌های درونی وی می‌داند که در قالب فرآیند توسعه فردی تبیین می‌شود. نقطه اوج و تعالی این رویکرد، نظریه رهبری اصیل است که با پشتوانه پژوهش‌های تجربی می‌گوید که رشد و تعالیِ فرآیندِ توسعه فردیِ رهبر، نه تنها بر عملکرد و رفتار رهبر، بلکه بر رشد و تعالیِ فرآیندِ توسعه فردیِ پیروان و متعاقب آن، بر عملکرد و رفتار آنها و در نهایت عملکرد جامعه، تیم و یا سازمان تأثیر می‌گذارد. این مقاله بر آن است تا با بهره‌گیری از مبانی فکری استاد علامه طباطبایی به مسائلی که مبانی و اصول نظریه رهبری اصیل -به عنوان آخرین نظریه مطرح در غرب- با آن روبه‌رو است پاسخ گوید. بنا بر اعتقاد استاد علامه طباطبایی، علوم تجربی نمی‌تواند به علم لازم و کافی درباره فرآیند توسعه فردی منتهی شود. همچنین، اخلاق، پشتوانه کافی برای رهبر نیست و رهبر به اصول و مبانی فراتری از اخلاق نیاز دارد؛ و در نهایت و از همه مهم‌تر اینکه، شایستگی و برتری‌های علمی و اخلاقی رهبر -به عنوان شرط لازم و کافی از منظر آوولیو و گاردنر- برای تابعیت افراد از رهبر کفایت نمی‌کند و علامه با پشتوانه استدلال‌های منطقی و فلسفی درباره بحث «اصالت و وحدت وجود» و تبیین «کمال معرفت نفس: توحید افعالی، توحید صفاتی و توحید ذاتی»، تعریفی متمایز را از تابعیت افراد از رهبر جامعه عرضه می‌کند که در تعالیم دینی با عنوان ولایت شناخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

اﻋﺘﻤﺎد، ﺷﺎﭘﻮر (1375)، دﯾﺪﮔﺎه‌ﻫﺎ و ﺑﺮﻫﺎن‌ﻫﺎ، تهران: ﻣﺮﮐﺰ.
اکبریان، رضا (1386)، حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
همو (1388)، جایگاه انسان در حکمت متعالیه ملاصدرا، تهران: علم.
جعفری، محمدتقی (1360)، شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1379)، تفسیر موضوعی قرآن کریم: معرفت‌شناسی در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1362)، معرفت نفس، دفتر سوم، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
خمینی، روح الله (1373)، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
همو (1380)، شرح دعای سحر، ترجمه احمد فهری زنجانی، تصحیح حسین استادولی، تهران: فیض.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1332)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 1، 2 و 3، تهران: شرکت افست (سهامی عام).
همو (1360)، بررسی‌های اسلامی، تهران: هجرت.
همو (1381)، طریق عرفان: ترجمه و شرح رساله الولایه، ترجمه صادق حسن‌زاده، تهران: بخشایش.
کاپلستون، فردریک (1375)، تاریخ فلسفه، ترجمه:‌‌‌ جلال‌الدین مجتبوی، تهران: سروش.
گلشنی، مهدی (1369)، تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیک‌دانان معاصر، تهران: امیرکبیر.
مطهری، مرتضی (1378)، امامت و رهبری، تهران: صدرا.
نائینی، محمدحسین (1378)، تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت از نظر اسلام، تهران: انتشار.
نبوی، لطف‌الله (1384)، مبانی منطق و روش‌شناسی، تهران: مرکز نشر آثار علمی.
هچ، ماری جو (1386)، نظریه سازمان: مدرن، نمادین و تفسیری پست‌مدرن، ترجمه حسن دانایی‌فرد، تهران: صفار.
همپل، کارل جی (1369)، فلسفه علوم طبیعی، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
Avolio, B. J. & Gardner, W. L. (2005), "Authentic Leadership development: Getting to the root of positive forms of leadership", The Leadership Quarterly, Vol. 16, No. 3, Pp. 315-338.
Brown, M. E. & Trevino, L. K. (2006), “Ethical leadership: A review future directions”, The Leadership Quarterly, No.17, Pp. 596-616.
Cooper C., Scandural T. A. & Schriesheim C. A. (2005), “looking forward but learning from our past: Potential challenges to developing authentic leadership theory and authentic leaders”, The Leadership Quarterly, Vol. 16, No. 3, Pp. 475- 493.
Donaldson, L. (1996), For Positivist Organization Theory, London: Sage Publication.
Easterby, S. M., Thorpe, R. & Lowe, A. (2002), Management Research, London: Sage Publication.
May, D. R., Chan, A. Y. L., Hodges, T. D. & Avolio, B. J. (2003), “Developing the moral component of authentic leadership”, Organizational Dynamics, Vol. 32, No. 3, Pp.247–260.
Neuman, W. L. (2000), Social Research Methods: qualitative and quantitative approaches, Boston: Pearson Education Company.
Shamir, B. & Eilam, G. (2005), "What’s your story?: A life-stories approach to authentic leadership development", The Leadership Quarterly, Vol. 16, No. 3, Pp. 395–417.
Sosik, J. J. (2005), "The role of personal values in the charismatic leadership of corporate managers: A model and preliminary field study", The Leadership Quarterly, Vol. 16, No. 16, Pp. 221–244.
Reave, L. (2005), "Spiritual values and practices related to leadership effectiveness", The Leadership Quarterly, Vol. 16, No. 16, Pp. 655–687.
Toor, S. & Ofori, G. (2007), “Leadership for future construction industry: Agenda for authentic Leadership”, International Journal of Project Management, Vol. 26, No. 6, Pp. 620-630.
Yammarino, F. J., Dionne, S. D., Schriesheim, C. A. & Dansereau, F. (2008), “Authentic leadership and positive organizational behavior: A meso, multi-level perspective”, The Leadership Quarterly, No. 19, Pp. 693–707.
Walumbwa, F. O., Avolio, B. J., Gardner, W. L., Wernsing, T. S. & Peterson, S. J. (2008), "Authentic leadership: Development and validation of a theory-based measure", Journal of Management, Vol. 34, No. 1, Pp. 89-126.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 2
علمی-پژوهشی
مهر 1390
صفحه 123-149
  • تاریخ دریافت: 24 دی 1389
  • تاریخ بازنگری: 01 مهر 1390
  • تاریخ پذیرش: 28 فروردین 1390