اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

ارزیابی و مقایسه روش‌های عارضه‌یابی سازمان با رویکرد AHP فازی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری مدیریت تحقیق در عملیات، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس (نویسنده مسئول)

3 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت صنعتی، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

امروزه، وجود نظام جامع ارزیابی عملکرد، ضرورتی حائز اهمیت برای سازمان‌های دولتی و خصوصی است و البته کثرت مدل‌های ارزیابی عملکرد، سازمان‌ها را در انتخاب مدل بهینه با مشکل مواجه می‌سازد. هدف از این مقاله، مطالعه تطبیقی مهم‌ترین مدل‌های عارضه‌یابی سازمانی است. در این پژوهش، پنج مدل از برجسته‌ترینِ این مدل‌ها، شامل مدل‌های EFQM، BSC، دمینگ، مالکوم بالدریج و همچنین جایزه کیفیت ایران در مواجهه با یکدیگر، ارزیابی، و بر اساس معیارهای احصاء‌شده از ادبیات موضوع و با استفاده از روش AHp فازی، مقایسه و اولویت‌گذاری می‌شوند. معیارهای مؤثر در ارزیابی این مدل‌ها با مرور ادبیات تحقیق، احصاء شده و به تأیید خبرگان و استادان حوزه مدیریت عملکرد و مدیریت کیفیت رسیده است. مرور مبانی و فلسفه مدل‌ها نشان می‌دهد که مدل دمینگ، پایه اصلی کلیه مدل‌ها و مطرح‌کننده اصلی ایده‌های اولیه در توسعه آن‌ها بوده است؛ لیکن نتایج تحقیق، حاکی از آن است که بر اساس معیارهای مذکور، مدل‌های BSC و EFQM، رتبه بهتر و فاصله زیادتری از سایر مدل‌ها دارند؛ در بین این دو مدل نیز مدل BSC با تفاوت اندکی، اولویت بیشتری در مجموع نظرات خبرگان داشته است. مدل‌های مالکوم بالدریج و جایزه کیفیت ایران نیز نمرات نزدیکی دارند؛ و البته مدل مالکوم بالدریج رتبه بهتری دارد؛ و در نهایت، مدل دمینگ، کمترین امتیاز را کسب نموده است.

کلیدواژه‌ها

آذر، عادل (1387)، علم مدیریت فازی، تهران: مهربان.
رازانی، عبدالحمید (1381)، آشنایی با مدل‌های مهم برتری سازمانی، تهران: مام.
سیدجوادین، سیدرضا، و کیماسی، مسعود (1384)، مدیریت کیفیت خدمات. تهران: نگاه دانش.
وفایی، فرهاد (1386)، طراحی یک مدل ریاضی برای اندازه‌گیری کارایی مدل‌های جبرانی MADM به کمک روش تحلیل پوششی داده‌ها DEA در سیستم امتیازدهی مدل تعالی EFQM، رساله دکتری به راهنمایی عادل آذر، دانشگاه تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد.
Alonso-Almeida, M. & Fuentes-Frías, V. (2012), “International Quality Awards and Excellence Quality Models around the World; A multidimensional Analysis”, Quality & Quantity, Vol. 46, No. 2, pp. 599-626.
Arora, K. (1998), Total Quality Management and ISO 14000, Delhi: Sanjeev Kumar Kataria.
Bohoris, G. (1995), “A Comparative Assessment of Some Major Quality Awards”, International Journal of Quality & Reliability Management, Vol. 12, No. 9, pp. 30-43.
Edward, J. L., Halperin, M. & Dongzhang, B. (2006), “The Balanced Scorecard: Suggestion for Replacing”, Problem and Perspective in Management, Vol. 19, No. 3, pp. 34-46.
Eskildsen, J. & Dahlgaard, J. (2000), “A Casual Model for Employee Satisfaction”, TQM1, Vol. 11, No. 8, pp. 1081-1094.
Hakes, C. (1996), The Corporate Self Assessment Handbook or Measuring buisiness Excellence. London: Chapman & Hall.
Johnson, S. (2003). “EFQM and Balanced Scoredcard for Improving Organizational Performance, Inland Revenue Research Report, Retrieved from http://www.epmreview.com/resources/articles/item/83-efqm-and-balanced-scorecard-for-improving-organisational-performance-part-1-of-3.html.
Kaplan, R. & Norton, D. (1993). “Putting the Balanced Scorecard to Work”, Harvard Business Review, Vol. 71, No. 5, pp. 71-79.
Kaplan, R. & Norton, D. (2001). The Strategy Focused Organization: How Balanced Scorecard Companies Thrive in the New Business Environment, Harvard Business Press:New York.
Kim, D., Kumar, V. & Murphy, S. A. (2010), “European Foundation for Quality Management Business Excellence Model”, International Journal of Quality & Reliability Management, Vol. 27, No. 6, pp. 684-701.
Kumar, M. (2007). “Comparison between DP and MBNQA: Convergence and Divergence over Time”, The TQM Magazine, Vol. 19, No. 3, pp. 245-258.
Lau, R., Zhao, X., & Xiao, M. (2004), “Assessing Quality Management in China with MBNQA Criteria”, International Journal of Quality & Reliability, Vol. 21, No. 7, pp. 699-713.
Lynch, R. & Cross, K. (1991). Measure up. London, U. K.: Blackwell Publishers.
Marr, B. & Adams, C. (2004). “The Balanced Scorecard and Intangible Assets: Similar Idea, Unaligned Concepts”, Measuring Business Excellence, Vol. 8, No. 3, pp. 21-27.
Michalska, J. (2008), “Using the EFQM Excellence Model to the Process Assessment”, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, Vol. 27, No. 2, pp. 202-206.
Milkovich, G. & Newman, J. (2002), Compensation, New York: McGraw-Hill.
Niven, P. (2002), Balanced Scorecard Step by Step: Maximizing Performance and Maintaining Results, New York: John Wiley and Sons, Inc.
Oakland, J. (1999), Total Organizational Excellence, New Delhi: Butterworth-Heineman.
Santos-Vijande, M. & Alvarez-Gonzalez, L. (2007), “TQM and Firms Performance: An EFQM Excellence Model Research Based Survey”, Int. Journal of Business Science and Applied Management, Vol. 2, No. 2, pp. 21-41.
Smandek, B., Barthel, A., Winkler, J. & Ulbig, P. (2010), “Balanced Score Card Implementation for IP Rights Management in a Public Research Institution”, Measuring Business Excellence, Vol. 14, No. 4, pp. 65-75.
Talwar, B. (2011), “Comparative Study of Framework Criteria and Criterion Weighting of Excellence Models”, Measuring Business Excellence, Vol. 15, No. 1, pp. 49-65.
WillIams, R., Bertsch, B., Van der Wiele, A., Van Iwaarden, J. & Dale, B. (2006), “Self-Assessment Against Business Excellence Models: A Critique and Perspective”, Total Quality Management, Vol. 17, No. 10, pp. 1287-1300.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 2
مهر 1392
صفحه 189-213
  • تاریخ دریافت: 18 آبان 1392
  • تاریخ بازنگری: 15 بهمن 1392
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1392