اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

پی‌جویی ریشه‌های مسئولیت اجتماعی سازمان

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت بازرگانی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)

3 دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشکده علوم انسانی دانشگاه خوارزمی و عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)، نویسنده مسئول

چکیده

سازمان، ابزاری جهت خدمت به اجتماع است. از این رو، تبیین وظایف و مسئولیت‌های آن در قبال اجتماع، امری ضروری است. ایجاد حوزه‌ای به نام مسئولیت اجتماعی سازمان و تبیین ابعاد آن، تلاشی به منظور تبیین این وظایف است. این مفهوم در غرب با تغییر مبانی فلسفی و دیدگاه دانشمندان نسبت به سازمان و محیط آن، تحولاتی داشته است. مسئولیت اجتماعی سازمان در بستر اندیشه غرب و متناسب با نیازهای جامعه غربی شکل گرفته و در قرن اخیر، موضوع گفت‌وگو و تضارب آرای دانشمندان علم مدیریت قرار گرفته است. متأسفانه این موضوع در بین دانشمندان مدیریت اسلامی، استقبال کمی داشته است. جهت شروع پژوهش اسلامی در این موضوع، ابتدا باید به تبیین وجود مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی سازمان در اندیشه اسلامی پاسخ داد. از این رو مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که در منظر دین اسلام، مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی سازمان وجود دارد؟ برای پاسخگویی به این سؤال، از برهان عقلی، یکی از منابع معرفت‌شناسی دین اسلام استفاده شده است. در این مقاله پس از تبیین اصالت سازمان، به حقوق و مسئولیت‌های ملازم آن حقوق پرداخته شده و در نهایت به وجود مسئولیت برای سازمان نسبت به اجتماع در قالب مسئولیت‌های سلبی و ایجابی دست یافته شده است.

کلیدواژه‌ها

اسکات، ریچارد. دبلیو. (1375)، سیستم‌های حقوقی، حقیقی و باز، ترجمه محمدرضا بهرنگی، تهران: تابان.
پارسانیا، حمید (۱۳۹۱)، جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸8)، حق و تکلیف در اسلام، تحقیق مصطفی خلیلی، قم: اسراء.
همو (1389)، تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ جامعه در قرآن، تحقیق مصطفی خلیلی، قم: اسراء.
دفت، ریچارد ال. (1378)، مبانی تئوری و طراحی سازمان، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رابینز، استیفن (1379)، تئوری سازمان، ترجمه مهدی الوانی و حسن دانایی‌فرد، تهران: صفار.
رابینز، استیفن پی. و سنزو، دیوید ای. دی. (1390)، مبانی مدیریت، ترجمه سیدمحمد اعرابی و محمدعلی حمید رفیعی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رضاییان، علی (1380)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
سوزنچی، حسین (1385)، «اصالت فرد، جامعه یا هر دو»، قبسات، سال یازدهم، شماره 42، صص 41-60.
شاه‌آبادی و قضاوی‌زاده (1388)، «عرصه‌هایی از جهان‌بینی توحیدی در مدیریت»، در درآمدی بر علوم انسانی اسلامی، (مجموعه مقالات به کوشش علی‌اصغر خندان)، صص 205-215، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
صالحی امیری، سیدرضا و مطهری‌نژاد، سیدمجید (1390)، درآمدی بر مسئولیت‌های فرهنگی-اجتماعی بنگاه‌ها و سازمان‌ها در ایران، قم: یوسف زهرا.
عابدی‌نژاد داورانی، امین‌رضا (1390)، «ماهیت حق از منظر علامه طباطبایی»، علامه طباطبایی، فیلسوف علوم انسانی (مجموعه مقالات به کوشش عبدالحسین خسروپناه)، صص 109-135، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قلی‌پور، آرین (1380)، جامعه‌شناسی سازمان‌ها؛ رویکرد جامعه‌شناختی به سازمان و مدیریت، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
مطهرى، مرتضى (1370)، بیست گفتار، تهران: صدرا.
همو (1381)، یادداشت‌ها، تهران: صدرا.
نبویان، سیدمحمود (1386)، «حق و تکلیف و تلازم آنها»، معرفت فلسفی، سال پنجم، شماره دوم، صص 217-253.
هچ، مری جو (1385)، تئوری سازمان مدرن، نمادین و تفسیری و پست‌مدرن، ترجمه حسن دانایی‌فرد، تهران: افکار.
هچ، ماری جو و کانلیف، ان. ال. (1389)، نظریه سازمان، برگردان از حسن دانایی‌فرد، تهران: مهربان نشر.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 2
مهر 1394
صفحه 31-56
  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1392
  • تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1394
  • تاریخ پذیرش: 08 تیر 1393