اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
تبیین بایسته‌های ایجاد تحول در مجامع علمی؛ بررسی موردی سیرة علامه طباطبایی(ره) در ایجاد تحول در حوزه علمیه قم
نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
3 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت و عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)، نویسنده مسئول
چکیده
تحول در علوم انسانی یکی از موضوعاتی است که در اسناد بالادستی متعددی مورد توجه قرار گرفته و در نتیجه زمینه‌سازی جهت تحقق آن به یکی از جدی‌ترین فعالیت‌های مراکز و مؤسسات مرتبط با این موضوع تبدیل شده است. موضوعی که بی‌گمان یکی از زمینه‌ها و ارکان تحقق آن تحول در مجامع علمی است؛ چراکه تا وقتی جامعة علمی- به‌عنوان برنامه‌ریزان اصلی تولید علم- متحول نشود، نمی‌توان امیدی به تحول در علوم انسانی داشت. با پذیرش این مطلب اولین سؤال پیش رو، چگونگی ایجاد تحول در یک جامعة علمی خواهد بود. در این مقاله نگارندگان تلاش خواهند کرد تا با بررسی سیرة علمی و عملی علامه طباطبایی(ره) در ایجاد تحول در حوزة علمیة قم، بایسته‌های ایجاد تحول در مجامع علمی را تبیین کرده و از این رهگذر برخی اقدامات لازم جهت سیاستگذاری تحول در علوم انسانی را مشخص کنند. بایسته‌هایی که می‌توان به‌گونه‌ای کلی آن‌ها را در سه دستة ویژگی‌های اخلاقی، توانمندی‌ها و اقدامات (اعم از اقدامات زمینه‌ساز و اقدامات اصلاحی) طبقه‌بندی کرد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1386- الف)، «حدیث سرو 3: خورشید خاک»، به کارگردانی عبدالرسول گلبن.
همو (1386- ب)، «حدیث سرو 4: نقشی نو درانداختن»، به کارگردانی عبدالرسول گلبن.
همو (1386- ج)، «حدیث سرو 5: بر آستانة دروازة تمدن جهانی»، به کارگردانی عبدالرسول گلبن.
همو (1387)، «معرفت: استاد دینانی و علامه طباطبایی»، به کارگردانی اسدالله ایمن و محسن احمدی.
احمدی میانجی، علی (1380)، خاطرات فقیه اخلاقی آیت‌الله احمدی میانجی، به کوشش عبدالرحیم اباذری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
امید، مسعود (1381)، «تأملى در آفاق علمى علّامه طباطبایی قدس سره» در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام آهنگر، جواد؛ اشرفی، عبدالهادی و شمس، محمدکاظم، قم: بوستان کتاب قم، 219-267.
امینی، ابراهیم (1361)، «دورنمایی از اخلاق و رفتار عالم ربّانى علّامه طباطبایی قدّس سرّه» در یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، به اهتمام جمعی از نویسندگان، قم: شفق، 117-134.
امینی، عبدالله و بهرام‌پور، امیر (1381)، «خاطراتى از علّامه طباطبایی قدس سره» در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام آهنگر، جواد؛ اشرفی، عبدالهادی و شمس، محمدکاظم، قم: بوستان کتاب قم، 703-724.
انصاریان، محمدتقی (1393)، آشنای آسمان، قم: انتشارات انصاریان.
اوسی، علی رمضان (1381)، روش علامه طباطبایى در تفسیر المیزان، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
بوستان کتاب (1381)، مرزبان وحی و خرد، قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
تهرانی، علی (1389)، «ز مهر افروخته: ناگفتههایی نغز، همراه کاملترین مجموعه اشعار از حضرت علامه سید محمدحسین طباطبایی» تهران: سروش.
جوادی آملی، عبدالله (1361)، «سیره فلسفى استاد علّامه طباطبایی(ره)»، در یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، قم: شفق.
همو (1364)، «آیت‌الله استاد عبدالله جوادی آملی فقیه و شارح حکمت متعالیه»، کیهان فرهنگی، مصاحبه‌کنندگان: رضا استادی و عبدالکریم سروش، شماره 21، 3-15.
همو (۱۳۸۱)، مهر استاد: سیره علمی و عملی استاد جوادی آملی (دام‌ظله)، قم: اسراء.
همو (۱۳۸6)، شمس الوحی تبریزی: سیرة علمی علامه طباطبایی(ره)، تحقیق و تنظیم: حجت‌الاسلام علیرضا روغنی موفق، قم: اسراء.
همو (1393)، تحریر رساله الولایة شمس الوحی تبریزی، قم: اسراء.
همو (1393)، «تفسیر سوره زمر جلسه 16»، به نقل از http://www.esranews.org
همو (1381)، «خاطراتى از علّامه طباطبایی قدس سره»، در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام جواد آهنگر؛ عبدالهادی اشرفی و محمدکاظم شمس، قم: بوستان کتاب قم، 725-726.
حسن‌زاده آملی، حسن (1361)، «نگرشى کوتاه به زندگى استاد علامه طباطبایی قدس سره»، در یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، به اهتمام جمعی از نویسندگان، قم: شفق، 75-116.
حیدری، کمال (بی‌تا)، أصول التفسیر و التأویل: مقارنة منهجیة بین آراء الطباطبائی و ابرز المفسرین، قم: دار فراقد للطباعه و النشر، چاپ دوم.
خسروپناه، عبدالحسین (1392)، در جستجوی علوم انسانی اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
خسروشاهی، سید هادی (1391)، درباره علامه سید محمدحسین طباطبایی، قم: کلبه شروق.
خمینی، روح‌الله (1386)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
داوری اردکانی، رضا (1363)، «ملاحظاتی در باب ادراکات اعتباری»، در دومین یادنامة علامه طباطبایی، به اهتمام دومین کنگره فرهنگى به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبایی، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
دوانی، علی (1372)، زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت‌الله بروجردی، تهران: نشر مطهر، چاپ سوم.
همو (1386)، مفاخر اسلام، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
رخشاد، محمدحسین (1380)، در محضر علامه طباطبایی(ره)، قم: نهاوندی.
رزاقی، ابوالقاسم (1361)، «با علّامه طباطبایی در المیزان»، در یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، به اهتمام جمعی از نویسندگان، قم: شفق، 209-248.
رشاد، علی‌اکبر (1381)، «گفتمان فلسفى نوصدرایى» در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام آهنگر، جواد؛ اشرفی، عبدالهادی و شمس، محمدکاظم، قم: بوستان کتاب قم، 401 تا 415.
سبحانی، جعفر (1361)، «نظری و گذری بر زندگی استاد علامه طباطبایی»، در یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، به اهتمام جمعی از نویسندگان، قم: شفق، 43-74.
همو (1363)، «جامعیت علّامه طباطبایی»، در دومین یادنامه علامه طباطبایی، به اهتمام دومین کنگره فرهنگى به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبایی، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، 275-303.
همو (1384)، اصول الفلسفه، قم: مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق(ع).
سعادت‌پرور، على (1368)، جمال آفتاب، تهران: مؤسسه تحقیقاتى و انتشاراتى نور.
سوزنچی، حسین (1389)، معنا، امکان و راه‌کارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
شایگان، داریوش (1371)، هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمة باقر پرهام، تهران: آگاه.
همو (1374)، زیر آسمان‌های جهان: گفتگوی داریوش شایگان با رامین جهانبگلو، ترجمة نازی عظیما، تهران: مؤسسه نشر و پژوهش فرزان روز.
شمس، مرادعلی (1385)، سیری در سیرة علمی و عملی علامه طباطبایی از نگاه فرزانگان، قم: انتشارات اسوه.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، نقشة جامع علمی کشور، تهران: انتشارات شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
طباطبایی، سید عبدالباقی (1381)، «زندگىنامه علّامه طباطبایی قدس سره»، در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام جواد آهنگر؛ عبدالهادی اشرفی و محمدکاظم شمس، قم: بوستان کتاب قم، 67-77.
همو (1386)، «مجموعة تلویزیونی حدیث سرو 5: بر آستانة دروازة تمدن جهانی» به کارگردانی عبدالرسول گلبن.
همو (1388)، «نقش نامه‌نگاری‌ها با یونسکو در نگارش المیزان»، پنجره، سال اول، شماره 23.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم.
همو (1387- الف)، رسالت تشیع در دنیای امروز، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
همو (1387- ب)، شیعه، به اهتمام سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
همو (8138- الف)، بررسی‌های اسلامی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
همو (8138- ب)، قرآن در اسلام (طبع جدید)، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
همو (1387- ج)، مجموعه رسائل علامه طباطبایی، جلد 2، به اهتمام سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
طهرانی، سید محمدحسین (1423)، مهر تابان، مشهد: نور ملکوت قرآن، چاپ هشتم.
همو (1427)، معاد‌شناسى، مشهد: نور ملکوت قرآن، چاپ یازدهم.
عابدی، احمد (1381)، «گاهى به تعلیقات علّامه طباطبایی بر بحارالانوار»، در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام جواد آهنگر؛ عبدالهادی اشرفی و محمدکاظم شمس، قم: بوستان کتاب قم، 669-684.
علوانی، طه جابر (1385)، «نشانه‌های عمدة طرح اصلاح روش‌های اندیشه و اسلامی‌سازی معرفت» در اسلامی‌سازی معرفت، با تدوین و ترجمة مجید مرادی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
غیاثی کرمانی، سید محمدرضا (1381)، «اقیانوس حکمتزندگىنامه حضرت آیت‌الله علّامه سیّد محمدحسین طباطبایی(قدس سره)»، در مرزبان وحی و خرد، به اهتمام جواد آهنگر؛ عبدالهادی اشرفی، و محمدکاظم شمس، قم: بوستان کتاب قم، 79-100.
کوربن، هانری (1391)، چشم‌اندازهای فلسفی و معنوی: اسلام ایرانی، مقدمه، ترجمه و توضیح انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
گلشنی، مهدی (1390)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1361)، «نقش استاد علّامه طباطبایی در نهضت فکرى حوزه علمیّه قم»، در یادنامه مفسر کبیر علامه طباطبایی، قم: شفق.
همو (1381)، «مربّى بزرگ علم و عرفان»، در مرزبان وحی و خرد، قم: بوستان کتاب.
همو (1389)، تماشای فرزانگی و فروزندگی، تدوین: غلامرضا گلی زواره، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی (1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج1، تهران: صدرا.
همو (1380)، احیای تفکر اسلامی، تهران: صدرا.
همو (1390)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا.
همو (1392)، علل گرایش به مادیگری، تهران: صدرا.
همو (1393- الف)، سیری در نهج البلاغه، تهران: صدرا.
همو (1393- ب)، عدل الهی، تهران: صدرا.
مهدوی کنی، محمدرضا (1375)، «مصاحبه با حضرت آیت‌الله محمدرضا مهدوى کنى»، نشریه حوزه، ش 73 و 74.
همو (1385)، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی(ره)، تدوین غلامرضا خواجه‌سروی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
میرباقری، سید مهدی (1386)، «علم دینی ابزار تحقق اسلام در عمل اجتماعی»، در علم دینی: دیدگاه‌ها و ملاحظات، به اهتمام سید حمیدرضا حسنی، مهدی علی‌پور و سید محمدتقی موحد ابطحی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نصر، سید حسین (1385)، در جستجوی امر قدسی: گفتگوی رامین جهانبگلو با سید حسین نصر، ترجمه مصطفی شهرآیینی، تهران: نشر نی.
همو (1386)، «جهان‌بینی اسلامی و علم جدید»، در علم دینی: دیدگاه‌ها و ملاحظات، به اهتمام سید حمیدرضا حسنی، مهدی علی‌پور و سید محمدتقی موحد ابطحی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
همو (1388)، «اصالت تفکر و سنت حکمی اسلام در علامه»، هفته نامة پنجره، ش23.
همو (1390)، «تجدد زهر است و سنت‌گرایی پادزهر: علامه طباطبایی، هانری کربن و سنت‌گرایی در گفت‌وگو با سید حسین نصر»، مهرنامه، ش11 (اردیبهشت ماه).
', './data/smt/coversheet/661483470026.jpg'))
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1395صفحه 5-58
- تاریخ دریافت: 28 مرداد 1394
- تاریخ بازنگری: 14 دی 1395
- تاریخ پذیرش: 06 آبان 1395