تحلیلی بر انسجام نظریه عدالت در خط مشی های آموزشی جمهوری اسلامی ایران رویکرد ارزیابی نظریه برنامه

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه امام صادق(ع)، نویسنده مسئول

چکیده

سازوکار کلیدی تحقق اهداف غایی در حوزه آموزش و پرورش، خط مشی های عمومی آن حوزه هستند. عدم اتقان مبانی نظری و از سوی دیگر عدم انسجام کارکردی این خط مشی ها، از جمله چالش های نظام آموزش و پرورش است. بی تردید کیفیت خط مشی های آموزشی بر نظریه برنامه چنین خط مشی هایی استوار است. یکی از نظریه های خط مشی های آموزشی، نظریه عدالت است. این بدان معناست که پشتوانه خط مشی های آموزشی، نوعی نظریه عدالت ضمنی یا مصرح است.
هدف این پژوهش تحلیل انسجام نظریه عدالت مورد اشاره با روش ارزیابی نظریه برنامه است. مدل منتخب در روش ارزیابی نظریه برنامه، تلفیقی از مدل «تحلیل منطق» و مدل «ماتریس واقع گرا» است. نتایج پژوهش موید آن است که از زاویه عناصر ماهوی عدالت (نیاز، تلاش، حق، بیطرفی، توازن، مساوات و زمینه)، شاهد نوعی ضعف انسجام نظری بین دو بسته خط مشی آموزشی (دولتی، غیردولتی) هستیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اعظم بیگی، علی (1370)، «مدارس غیرانتفاعی و نقش آن در ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی»، تعلیم و تربیت، ش 27 و 28، 19-34.
برنجی، محمدرضا (1367)، «مدارس غیرانتفاعی کمکی به توسعه آموزش و پرورش»، تعلیم و تربیت، ش 15 و 16، 34-54.
پورعزّت، علی‌اصغر (1387)، مبانی دانش اداره دولت و حکومت (مبانی مدیریت دولتی)،تهران: سمت.
تسلیمی، عباسعلی و سجادی، سید مهدی (1380)، «نقدی بر مبانی نظری خصوصی‌سازی مراکز آموزش عالی»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ش20، 15-21.
توسلی، حسین (1375)، مبانی نظری عدالت اجتماعی، تهران: بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، چ1.
جعفری، پریوش (1389)، مشارکت بخش خصوصی در آموزش و پرورش، تهران: عترت نو.
رستمی‌نسب، عباسعلی (1384)، «مبانی تاریخی خصوصی‌سازی مدارس و مراکز آموزش عالی در ایران قبل و بعد از اسلام»، نامه علوم انسانی، ش12، 41-81.
زیباکلام، فاطمه (1380)، مبانی فلسفی آموزش و پرورش در ایران، تهران: حفیظ.
سرکار آرانی، محمدرضا (1382)، اصلاحات آموزشی و مدرن سازی؛ با تأکید بر مطالعه تطبیقی آموزش و پرورش ایران و ژاپن، تهران: روزنگار.
صافی، احمد (1387)، «سیر تحول تربیت‌معلم در آموزش و پرورش معاصر ایران: گذشته، حال و آینده»، مجله تعلیم و تربیت، ش96، 173-200.
عبداللهی، حسین (1379)، «بررسی و تحلیل تحولات، هدف‌ها، سیاست‌ها و مسائل و مشکلات برنامه‌های توسعه آموزش و پرورش طی سال‌های 1327-1378»، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش64، 103-127.
گیوریان، حسن (1384)، تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی، تهران: یکان.
نجفی، نفیسه (1382)، «عدالت در آموزش و پرورش از دیدگاه اسلام با تأکید بر مسئله خصوصی‌سازی مدارس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: خسرو باقری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
نفیسی، عبدالحسین و عبداللهی، حسین (1379)، «بازنگری تجربه برنامه‌ریزی توسعه آموزش و پرورش در ایران؛ فنون و شیوه‌های برنامه‌ریزی (تجربه سال‌های 1327-1378)- بخش اول»، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش64، 37-72.
واعظی، احمد (1388)، نقد و بررسی نظریه‌های عدالت، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
قوانین
آیین‌نامه اجرایی مدارس مصوب 1379.
آیین‌نامه توسعه مشارکت‌های مردمی به شیوه هیئت‌امنایی در مدارس مصوب 1388.
آیین‌نامه گسترش مشارکت‌های مردمی در مدارس مصوب 1383.
اساسنامه مدارس و مراکز آموزشی وابسته به دستگاه‌های دولتی و سایر نهادهای عمومی مصوب 1388.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قانون اصلاح قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی مصوب 1387.
قانون بخشی از مقررات دولت مصوب دی‌ماه 1380.
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی مصوب 1367.
مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش.
 
Brouselle, A. & Champagne, F. (2011), “Program Theory Evaluation: Logic Analysis”, Evaluation and Program Planning, 34 (1), 69-78.
Chen, H. (1990), Theory Driven Dvaluation, London: Sage.
Greenberg, J. (1987), “A Taxonomy of Organizational Justice Theories”, The Academy of Management Review. 12 (1), 9-22.
Konow, J. (2003), “Which is the Fairest One of All? A Positive Analysis of Justice Theories”, Journal of Economic Literature, 41 (4), 1118-1239.
Monroe, M. et al. (2005), “Evaluators as Educators: Articulating Program Theory and Building Evaluation Capacity”, New Directions for Evaluation, (108), 57-71.
Weiss, C. (1997), “Theory Based Evaluation: Past, Present and Future”, New Directions for Evaluation, (76), 41-55.
  • تاریخ دریافت: 09 تیر 1394
  • تاریخ بازنگری: 01 شهریور 1394
  • تاریخ پذیرش: 08 مهر 1395