کنکاشی در خاستگاه دانش مدیریت بر اساس نظریۀ اعتباریات علامه‌طباطبایی(ره)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت دولتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسندۀ مسئول)

2 استاد دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم

4 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

تحلیل دانش مدیریت بر اساس نظریۀ اعتباریات علامه‌طباطبایی، نشان از آن دارد که «سازمان به‌مثابۀ ماشین» اعتبار ریشه‌ای و بنیادین دانش مدیریت است که با مسامحه از آن به استعاره تعبیر می‌شود. پژوهش حاضر به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که غرض از این اعتبار در دانش مدیریت، چه بوده است و آیا می‌توان از چنین سازمانی، تحقق هرگونه هدف و غرضی را توقع داشت یا آنکه بهره‌گیری از این اعتبار برای غایاتی غیر از آنچه برایش وضع شده است، لغو و ناکاراست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها، ابتدا پیشینۀ تاریخی دانش مدیریت را در بستر انقلاب صنعتی و در لایه‌ای عمیق‌تر، یعنی انقلاب فکری‌فرهنگی عصر روشنگری غرب بررسی می‌کنیم؛ سپس اصول اساسی اندیشه‌های مدیریت را که محصول این جریانات بوده است، مرور کرده و خاستگاه دانش مدیریت را بر اساس تحولاتی تحلیل می‌کنیم که در هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و ساختارهای اجتماعی این دوره رخ داده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

استیس، والتر ترنس (1377). دین و نگرش نوین، آشنایی با فلسفۀ غرب؛ فلسفۀ دین. تهران: حکمت.
ایمان، محمدتقی (1391). روش‌شناسی تحقیقات کیفی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آهنچیان، محمدرضا (1386). پایان مدیریت؛ فروپاشی روایت‌های مدیریت در دوران مدرن. تهران: نشر نی.
باربور، ایان (1362). علم و دین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 
Douglas, M. (1984). Purity and danger: An analysis of the concepts of pollution and taboo. London: Routledge.
Ehrenreich, B. & English, D. (2005). For her own good: Two centuries of theexperts advice to women. New York: Anchor Books.
King, E. F. (2010). Material religion and popular culture. New York: Routledge.
Mantoux, P. (1962). The industrial revolution in the eighteenth century: An outline of the beginnings of the modern factory system in England. New York: Harpe & Row.
Merkle, J. A. (1980). Management and ideology: The legacy of the international scientific management movement. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
More, C. (1995). The industrial age: Economy and society in Britain 1750-1985. London: Longman.
Ritzer, G. (1992). Contemporary sociological theory. New York: NcGraw-Hill.
Scott, W. R. & Davis, G. F. (2015). Organizations and organizing. Rational, natural and open systems perspectives. (1st ed). New York: Routledge.
Skinner, B. F. (1971). Beyond freedom and dignity. Australia: Penguin Books.
Smith, A. (1977). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. University Of Chicago Press.
Smith, A. (2002). The theory of moral sentiments (Cambridge Texts in the History of Philosophy). (Knud Haakonssen, ed.) Cambridge University Press.
Veblen, T. (1973). The theory of the leisure class. Boston: Houghton Mifflin Company.
باکاک، رابرت (1386). صورت‌بندی‌های فرهنگی جامعۀ مدرن؛ فهم جامعۀ مدرن 5 (مهران مهاجر، مترجم). تهران: آگه (نشر اثر اصلی؟).
براون، ویوین (1386). پیدایش اقتصاد مدرن؛ فهم جامعۀ مدرن 3 (حسن مرتضوی، مترجم). تهران: آگه (نشر اثر اصلی؟).
بردلی، هریت (1386). دگرگونی ساختارهای اجتماعی، طبقه و جنسیت؛ فهم جامعۀ مدرن 4 (محمود متحد، مترجم). تهران: آگه.
بکر، کارل لوتوس؛ دنکاف، فردریک (1384). سرگذشت تمدن (علی‌محمد زُهما، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی (نشر اثر اصلی؟).
پارسانیا، حمید؛ دانایی‌فرد، حسن؛ و حسینی، سیدابوالحسن (1393). دلالت‌های نظریۀ اعتباریات برای تحول در علوم انسانی. اسلام و مطالعات اجتماعی، ۲(۱)، ۴۸-۲۳.
تریگ، راجر (1382). دیدگاههایی دربارۀ سرشت آدمی؛ رویکردی تاریخی (جمعی از مترجمان). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تیلور، فردریک وینسلو (1370). اصول مدیریت علمی (محمدعلی طوسی، مترجم). تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
تیلور، فردریک وینسلو (1381). اصول مدیریت علمی. چاپ‌شده در: تئوری‌های سازمان: اسطوره‌ها. جی‌ام شفریتز و جی‌استیون اوت (علی پارساییان، مترجم). تهران: ترمه.
حلبی، علی‌اصغر (1374). انسان در اسلام و مکاتب غربی. تهران: اساطیر.
دانایی‌فرد، حسن؛ کاظمی، سیدحسین (1389). پژوهش‏هایتفسیریدرمطالعاتسازمان: پدیدارشناسیوپدیدانگاری. تهران: دانشگاه امام‌صادقA.
دفت، ریچارد ‌ال. (1387). عصر جدید مدیریت (طاهره فیضی و محمدعلی سرلک، مترجمان). تهران: گسترده.
دگانی، مایر‌اچ (1392). نجوم به زبان ساده (محمدرضا خواجه‌پور، مترجم). تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
دنهارت، رابرت‌بی (1393). نظریه‌های سازمان دولتی (سیدمهدی الوانی و حسن دانایی‌فرد، مترجمان). تهران: صفار.
ژیلسون، اتین (1371). عقل و وحی در قرون‌‌وسطا (شهرام پازوکی، مترجم). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ژیلسون، اتین (1374). خدا و فلسفه (شهرام پازوکی، مترجم). تهران: حقیقت.
سایر، اندرو (1385). روش در علوم اجتماعی، رویکردی رئالیستی (عماد افروغ، مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شفریتز، جی‌ام؛ اوت، جی‌استیون (1381). تئوری‌های سازمان: اسطوره‌ها (۲ج) (علی پارساییان، مترجم). تهران: ترمه.
طباطبایی، محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (5ج). تهران: صدرا.
طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان (20ج) (سیدمحمدباقر موسوی همدانی، مترجم). قم: انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1387). ترجمه و شرح نهایة الحکمة (3ج) (علی شیروانی، مترجم). قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین (1388الف). انسان از آغاز تا انجام؛ الانسان فی ‌الدنیا (صادق لاریجانی، مترجم و تعلیق‌زن). قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین (1388ب). بررسی‌های اسلامی‏ (2ج). قم: بوستان کتاب.
فایول، هنری (1381). مدیریت صنعتی و عمومی. چاپ‌شده در: تئوری‌های سازمان: اسطوره‌ها، شفریتز و اوت (علی پارساییان، مترجم). تهران: ترمه.
فری، لوک (1386). انسان و خدا یا معنای زندگی (عرفان ثابتی، مترجم) تهران: ققنوس.
فولی، دانکن (1392). مغالطۀ آدام اسمیت؛ مروری انتقادی بر اندیشه‌های اقتصادی دوران مدرن (سعیدی و مقصودی، مترجمان). تهران: دانشگاه امام‌صادقA.
کوریک، جیمز آ. (1387). انقلاب صنعتی (مهدی حقیقت‌خواه، مترجم). تهران: ققنوس.
گریزری، پال (1389). نقدی بر دانش مدیریت؛ پژوهش مدیریتی و دانش مدیریت (صائبی، مترجم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
لاندمان، مایکل (1350). انسان‌شناسی فلسفی (رام‌پور و صدر نبوی، مترجمان) مشهد: چاپخانۀ طوس.
لعل‌نهرو، جواهر (1361). نگاهی به تاریخ جهان (۳ج) (محمود تفضلی، مترجم). تهران: امیرکبیر.
مارسل، گابریل (1388). انسان مسئله‌گون (بیتا شمسینی، مترجم) تهران: ققنوس.
مشبکی، اصغر (1383). سیمای سازمان؛ مروری بر اثر گرت مورگان دربارۀ سازمان و استعاره‌های آن. تهران: دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران.
مطهری، مرتضی (1364). مقدمه و پاورقی بر کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم (5ج). تهران: صدرا.
مکولی، جان؛ دبرلی، ژوآنی؛ و جانسون، فیل (1389). نظریۀ سازمان؛ نگاه‌ها و چالش‌ها (۲ج) (حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجمان). تهران: دانشگاه امام‌صادقA.
میرزایی اهرنجانی، حسن (1385). مبانی فلسفی تئوری سازمان. تهران: سمت.
الوانی، سیدمهدی (1389). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
وبر، ماکس (1381). دیوان‌سالاری. چاپ‌شده در: تئوری‌های سازمان: اسطوره‌ها. جی‌ام شفریتز و جی‌استیون اوت (جلد اول) (علی پارساییان، مترجم) تهران: ترمه.
وبر، ماکس (1388). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری (انصاری، مترجم). تهران: سمت.
وبر، ماکس (1389). دین، قدرت، جامعه (احمد تدین، مترجم). تهران: هرمس.
هابز، توماس (1393). لویاتان (حسین بشیریه، مترجم). تهران: نشر نی.
هاشمیان، سیدمحمدحسین (1388). بازخوانی مفاهیم کلیدی مدیریت از منظر پست‌مدرنیسم (رسالۀ دکتری، پردیس فارابی دانشگاه تهران)، قم، ایران.
هال، استوارت (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت؛ فهم جامعۀ مدرن 6 (محمود متحد، مترجم). تهران: آگه.
هچ، ماری‌جو؛ کانلیف، آنال (1389). نظریۀ سازمان: مدرن، نمادین تفسیری و پست‌مدرن (حسن دانایی‌فرد، مترجم). تهران: مهربان.
همیلتون، پیتر (1386). روشنگری و تکوین علوم اجتماعی؛ فهم جامعۀ مدرن 1 (محمد نبوی، مترجم). تهران: آگه.
هیوز، هنری استیوارت (1386). آگاهی و جامعه (عزت‌الله فولادوند، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی.
  • تاریخ دریافت: 27 اسفند 1396
  • تاریخ پذیرش: 30 خرداد 1397