تبیین تغییر خط‌مشی‌آموزشی با بهره‌گیری از نظریه جریانات چندگانه؛ مطالعه موردی قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش تصمیم‌گیری و خط‌مشی‌گذاری عمومی و پژوهشگر مرکز رشد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

بدلیل گستردگی عرصه تعلیم و تربیت، هرگونه تغییر و تحول در آموزش و پرروش دارای پیامدهای مستقیم در عرصه اجتماعی است. از این جهت، فهم تغییر مداخله‌ها و خط‌مشی‌های عمومی در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از خط‌مشی‌های مهم در این عرصه را می‌توان قانون «تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی» دانست که با اهداف مختلفی چون مشارکت مردم، رقابت بین مدارس و رفع مشکلات مالی به تصویب رسیده است.
هدف پژوهش حاضر تبیین این تغییر خط‌مشی با استفاده از نظریه جریانات چندگانه کینگدون است. بدین منظور، این مدل به­عنوان یکی از چارچوب‌های نظری فرآیند تغییر خط‌مشی مدنظر بوده و عناصر- جریان مسئله(Problem Stream)، جریان سیاست(Politics Stream) و جریان خط‌مشی(Policy Stream)- و مفروضات اصلی آن با نگاهی تطبیقی در قانون «تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
 ازاین‌رو، روش مطالعه موردی(Case Study) بعنوان یکی از رویکردهای تحقیق کیفی، محور پژوهش قرار گرفت و در جمع‌آوری داده‌ها از مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، مصاحبه‌ها و گزارشات مختلف پیرامون این قانون استفاده شده است.
 نتایج حاصل از این تحلیل نشانگر آن است که همزمانی و تقاطع سه جریان فوق با مصادیقی چون مشکل بودجه و تأمین مالی در سطح آموزش و پرورش(جریان مسئله)، روی‌کار آمدن دولت جدید، ایدئولوژی بازارمحور و تمایل به خصوصی‌سازی(جریان سیاست)، ارتقای سطح آموزشی و معیشتی در عرصه تعلیم و تربیت(جریان خط‌مشی) و با محوریت سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی، بعنوان کارآفرین خط‌مشی، توانسته است قانون فوق را با اتخاذ راهبردهایی متنوع به تصویب برساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

  1. باقری، خسرو، نجفی، نفیسه (1393)، «عدالت در آموزش و پرورش از دیدگاه اسلام با تأکید بر خصوصی‌سازی مدارس»، روان­شناسی و علوم تربیتی، سال سی و هشتم، شماره 1.
  2. بیات، موسی و حسام، فرحناز (1395)، بررسی لایحه بودجه سال 1396 کل کشور، 24. بخش آموزش و پرورش، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  3. جهانیان، رمضان (1391)، «بررسی و مقایسه وضع موجود و مطلوب عملکرد مدارس غیردولتی شهر کرج از دیدگاه اولیاء دانش آموزان»، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، سال ششم، شماره 2.
  4. حسام، فرحناز و بیات، موسی (1396)، الزامات و ضرورت‌های برنامه وزیر آموزش و پرورش (دولت دوازدهم)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  5. حسام، فرحناز و بیات، موسی (1394)، گونه‌شناسی مدارس در نظام آموزش و پرورش ایران(با تأکید بر تحلیل اجتماعی پیامدهای آن)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  6. عباسی، طیبه و دیگران (1389)، «تبیین تغییر خط­مشی با استفاده از نظریۀ جریانات چندگانۀ کینگدون؛ مطالعه موردی تغییر قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری»، سیاست ­علم ­و فناوری، سال سوم،شماره 1.
  7. عباسی، طیبه و دیگران (1393)، «چارچوب ائتلاف مدافع و تبیین تغییر خط‌مشی؛ تغییر قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری»، سیاست ­علم ­و فناوری، سال ششم، شماره3.
  8. عباسی، لطف‌الله (1394)، تحلیلی بر بودجه وزارت آموزش و پرورش در برنامه پنجم توسعه و ارائه راهبردهای اصلاحی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  9. عباسی، لطف‌الله و وفادار، صداقت (1394)، بررسی جایگاه و عملکرد آموزش و پرورش در برنامه‌های توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

10. خاضعی، فریبا (1389)، «مدارس غیردولتی، نمادی از مشارکت مردمی»، هفته­نامه برنامه، سال هشتم، شماره 370.

11. رستمی­نسب، عباسعلی (1384)، «مبانی تاریخی خصوصی­سازی مدارس و مراکز آموزش عالی در ایران قبل و بعد از اسلام»، نامه علوم­انسانی، سال پنجم، شماره 12.

  1. ساباتیه، پل. ­ای. (1393)، نظریه­های فرایند خط­مشی عمومی، ترجمه حسن­دانایی­فرد، تهران: صفار.

13. ناظمی، حامد و دیگران (1395)، اظهارنظر کارشناسی درباره «لایحه تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی» ، مرکز پژوهش­های مجلس، مطالعات حقوقی.

 

مجموعه اسناد و قوانین

14. معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی (1394)،گزارش سوابق لایحه «تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی»، دوره نهم، سال چهارم.

15. پژوهشکده شورای نگهبان (1395)، اظهارنظر مجمع مشورتی حقوقی در باب لایحه «تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی».

16. قانون تأسیس و اداره مدارس مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی، مصوب سال 1387 و 1395، متن لایحه تأسیس و اداره مدارس مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی؛ 1394، سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت­های مردمی.

17. لایحه برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394)، معاونت برنامه­ریزی و راهبردی ریاست جمهوری.

18. سند تحول بنیادین آموزش­وپرورش (1390)، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.

  1. سالنامه آماری وزارت آموزش و پرورش(1395)، مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات.
  2. مجموعه اخبار تحلیلی پیرامون مدارس غیردولتی (1394 و 1395)، سایت خبری-تحلیلی عیار آنلاین
    1. Cohen, M. D., March, J. G., & Olsen, J. P. (1972), “A garbage can model of organizational choice”, Administrative science quarterly, Vol. 17.
    2. Creswell, John W. (2013), Qualitative inquiry & research design: choosing among five approaches, Thousand Oaks, California, Sage Publications.
    3. Sabatier, P. A., & Weible, C. (Eds.). (2014), Theories of the policy process, Westview Press.
    4. Zahariadis, N. (2014), “Ambiguity and multiple streams”, in Theories of the policy process, Paul Sabatier (Eds)., Westview Press.
    5. Kingdon, J. W. (2003), Agendas, alternatives, and public policies. Longman Pub Group.
  • تاریخ دریافت: 23 اسفند 1395
  • تاریخ بازنگری: 30 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 10 مهر 1396