فهم ابعاد کلیدی رهبری خط‌مشی عمومی: چهارچوبی مفهومی برای گونه‌شناسی رویکردهای مختلف

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم

2 استاد مدیریت دولتی، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم

3 استادیار دانشکدۀ معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام‌صادق (ع)، تهران

4 استاد مدیریت بازرگانی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه تهران

5 استاد گروه مالی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه تهران

چکیده

ذات میان‌رشته‌ای و چندرشته‌ای پدیدۀ رهبری خط‌مشی عمومی که یکی از موضوعات موردعلاقۀ دولت‌مردان و پژوهشگران رشته‌های مدیریت دولتی، سیاست‌گذاری عمومی، روابط بین‌الملل و علوم سیاسی است، بر جنبه‌های مختلف این پدیده از دیدگاه‌های مختلف افزوده است؛ اما از سوی دیگر، دقت و صحت توصیف‌ها از این مفهوم کاهش یافته است. بنابراین، برای جلوگیری از سردرگمی میان سیل جنبه‌های گوناگون و گاهاً نامرتبط، وجود چارچوبی راهنما برای ایجاد تمایز میان مطالعات از نظر حیطۀ بحث، مشخص‌کردن مرز آن و چگونگی پرداختن به موضوع، ارزشمند به‌نظر می‌رسد. در این مطالعه، چهار مضمون کلان ۱. مفهوم رهبری خط‌مشی عمومی؛ ۲. سطح تحلیل؛ ۳. دامنۀ نفوذ رهبر خط‌مشی عمومی؛ ۴. سازوکار کسب مشروعیت از پژوهش‌های پیشین، استخراج شده است؛ سپس ماتریسی از این مضامین کلان ساخته شد که مبنای گونه‌شناسی مطالعات پیشین قرار گرفت. هریک از حالت‌های مختلف این ماتریس، که بر اساس مضامین یکپارچه‌کنندۀ مضامین کلان تغییر می‌کردند، به‌عنوان یک الگو در نظر گرفته شدند و الگوهای پرتکرار، به‌عنوان «گونه» در نظر گرفته شدند. بررسی انجام‌شده نشان داد که برخی از الگوها با وجود منطقی‌بودن و امکان‌پذیر‌بودن، هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند. از طرفی دیگر، برخی از الگوها بسیار مورد توجه پژوهشگران پیشین بوده‌اند؛ به‌طوری که چهار گونۀ (هدایت فرایند خط‌مشی، فردی، ملی، د)، (ایفای نقش اصلی در میان بازیگران مختلف، دولت، ملی، د)، (ایجاد هم‌گرایی در خط‌مشی کشورها، ب، بین‌المللی، توان حل مسائل و مشکلات) و (ایجاد هم‌گرایی در خط‌مشی کشورها، کشور، بین‌المللی، پیشگام کنشگر) در این مطالعه شناسایی شد.

کلیدواژه‌ها

الف. فارسی
استیگلیتز، جوزف، جهانی‌سازی و مسائل آن، ترجمۀ حسن گلریز، تهران: نشر نی، ۱۳۹۳.
عابدی جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخ‌زاده، «تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، فصلنامۀ اندیشه مدیریت راهبردی، سال۵، شمارۀ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۰، پیاپی ۱۰، ص ۱۵۱تا۱۹۸.
یاوری، وحید و شمس‌السادات زاهدی، «طراحی مدل مفهومی مدیریت عملکرد سازمانی برای سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی»، فصلنامۀ اندیشه مدیریت راهبردی، سال۷، شمارۀ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۲، پیاپی ۱۴، ص ۷۹تا۱۲۲.
ب. انگلیسی
Alhojailan, M. I. (2012). Thematic analysis: A critical review of its process and evaluation. West East Journal of Social Sciences, 1(1), 39-47.
Avolio, B. J., & Yammarino, F. J. (1990). "Operationalizing charismatic leadership using a levels-of-analysis framework". The Leadership Quarterly, 1(3), pp 193-208.
Banovetz, J. M. (1994). "City managers: Will they reject policy leadership?". Public Productivity & Management Review, pp 313-324.
Barilleaux, R. J. (1985). "The President," Intermestic" Issues, and the Risks of Policy Leadership". Presidential Studies Quarterly, pp 754-767.
Biggs, P., & Polomska, A. (2013). "The importance of national policy leadership". The global information technology report, pp 53-65.
Boismenu, G., & Graefe, P. (2004). "The new federal tool belt: Attempts to rebuild social policy leadership". Canadian Public Policy/Analyse de Politiques, pp 71-89.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Cerny, P. G. (1979). "Foreign policy leadership and national integration". Review of International Studies, 5(1), pp 59-85.
Christians, A. (2010). "Taxation in a Time of Crisis: Policy Leadership from the OECD to the G20". Nw. JL & Soc. Pol'y, 5, pp 19-40.
Coates, D. E., & Ludema, R. D. (2001). "A theory of trade policy leadership". Journal of Development Economics, 65(1), pp 1-29.
Curtin, J. (2008). "Women, political leadership and substantive representation: The case of New Zealand". Parliamentary Affairs, 61(3), pp 490-504.
Dunne, M. (1997)." Policy leadership, Gen X style". National Civic Review, 86(3), pp 251-260.
Dye, T. R. (2013). Understanding Public Policy: Pearson New International Edition. Washington, D.C.: Pearson Higher Ed.
Dyson, P. T. A. (2005). Politics of German defence policy: Policy leadership, Bundeswehr reform and European defence and security policy. Doctoral dissertation. London School of Economics and Political Science.
Ellerman, D. (2014). "The shifting locus of global climate policy leadership". The EU, the US and Global Climate Governance, pp 41-57.
Gerry, M. H. (1985). "Policy development by state and local education agencies: The context, challenge, and rewards of policy leadership". Remedial and Special Education, 6(3), pp 9-17.
Given, L.M. (2008). The Sage encyclopedia of qualitative research methods, Thousand Oaks, CA, US: SAGE Publications.
Gleeson, D. (2009). Developing policy leadership: a strategic approach to strengthening policy capacity in the health bureaucracy. Doctoral dissertation, La Trobe University.
Graves, A. (2014). Policy Leadership in Higher Education. Doctoral dissertation, California State University.
Hafer, R. W., & Kutan, A. M. (1994). "A long‐run view of German dominance and the degree of policy convergence in the EMS". Economic Inquiry, 32(4), pp 684-695.
Hosmer, R. (2008). Discussing the dead: Patterns of family interaction regarding lost family members. Published thesis. USA: University of Denver.
Huang, X. (2000). "Managing Fluctuations in US-China Relations: world politics, national priorities, and policy leadership". Asian Survey, 40(2), pp 269-295.
Kershaw, P. (2006). "Weather‐vane federalism: Reconsidering federal social policy leadership". Canadian Public Administration, 49(2), pp 196-219.
Leung, L. (2015). Validity, reliability, and generalizability in qualitative research. Journal of family medicine and primary care, 4(3), 324.
Levy, D. A. (1997). "Regulating digital broadcasting in Europe: The limits of policy convergence". West European Politics, 20(4), pp 24-42.
Lingenfelter, P. E. (2012). "State Policy Leadership for Higher Education: A Brief Summary of the Origins and Continuing Evolution of a Profession". State Higher Education Executive Officers.
Luke, J. S. (2000). "Policy leadership". Defining Public Administration: Selections from the International Encyclopedia of Public Policy and Administration, Editor in Chief: Jay M. Shafritz. Colorado: Westview Press. pp 43-64.
Mills, A, J., Durepos, G. and Wiebe, E. (2010). Encyclopedia of case study research, Thousand Oaks, CA, US: SAGE Publications.
Neuendorf K. (2002) The Content Analysis Guidebook. Sage Publications Inc., Thousand Oaks, CA.
Ostrom, E. (2007). Institutional rational choice: An assessment of the institutional analysis and development framework. Theories of the policy process, 2, pp 65-92.
Palley, M. L. (2001). "Women's policy leadership in the United States". PS: Political science and politics, 34(2), pp 247-250.
Roberts, C. B. (1990). "NASA and the loss of space policy leadership". Technology in Society, 12(2), pp 139-155.
Ryan, G. W., & Bernard, H. R. (2003). Techniques to identify themes. Field methods, 15(1), 85-109.
Smith, K., & Larimer, C. (2009). The Public Policy Theory Primer. Boulder. Co: Westview.
Sullivan, M. J., Groveman, A. M., Heldring, M. B., DeLeon, P. H., & Beauchamp, B. (1998). "Public policy leadership opportunities for psychologists". Professional Psychology: Research and Practice, 29(4), pp 322-327.
Telford, H., Graefe, P., & Banting, K. (2008). "Defining the federal government’s role in social policy: The spending power and other instruments". IRPP Policy Matters, 9(3), pp 108-123.
Thomas, D., & Sigelman, L. (1984). "Presidential identification and policy leadership: Experimental evidence on the Reagan case". Policy Studies Journal, 12(4), pp 663-675.
Vanderheiden, S. (2012). "Coaxing climate policy leadership". Ethics & International Affairs, 26(4), pp 463-479.
Wallis, J., & Dollery, B. (1997). "Autonomous policy leadership: steering a policy process in the direction of a policy quest". Governance, 10(1), pp 1-22.
Wallis, J., & Dollery, B. (2005). "The impact of alternative styles of policy leadership on the direction of local government reform". International Journal of Social Economics, 32(4), pp 291-306.
Weatherford, M. S. (1994). "Responsiveness and deliberation in divided government: Presidential leadership in tax policy making". British Journal of Political Science, 24(1), pp 1-31.
Wilson, Richard. (2006). “Policy Analysis as Policy Advice.” In The Oxford Handbook of Public Policy, ed.Michael Moran,Martin Rein, and Robert E.Goodin, 152–168. New York: Oxford University Press.
Zahariadis, N. (2007). The Multiple Streams Framework: structure, limitations, prospects' in Sabatier, PA (ed). Theories of the Policy Process (pp 65-92).
  • تاریخ دریافت: 27 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 14 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 19 تیر 1398