اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

ارائه چارچوبی مفهومی برای بررسی تأثیر شاخص های حکمرانی الکترونیکی بر توسعه انسانی پایدار

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری دانشگاه تهران

2 استادیار دانشگاه امام حسین (ع)

چکیده

توسعۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهۀ اخیر همۀ ابعاد زندگی بشر را تحت‌تأثیر قرار داده است. حکمرانی الکترونیکی شامل استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط دولت برای تحقق شاخص‌هایی نظیر پاسخ‌گویی، مسؤلیت‌پذیری، عدالت‌جویی و مانند این‌هاست که منجر به بهبود شاخص‌هایی نظیر درآمد سرانه، تولید ناخالص داخلی، توزیع درآمد، تورم، اشتغال و در نهایت بهبود زندگی بشر می‌گردد. با عنایت به این موضوع، پژوهش حاضر به تبیین چگونگی تأثیرگذاری حکمرانی الکترونیکی بر توسعۀ انسانی پایدار پرداخته است. پژوهش دارای دو مرحلۀ «‎‌طراحی چارچوب مفهومی» ‎‌‎‌‎‌و «‎‌اعتبارسنجی چارچوب مفهومی» ‎‌‎‌‎‌می‌باشد. در مرحلۀ اول، با مطالعه و تحلیل پیشینۀ موضوع، چارچوب مفهومی پژوهش، طراحی گردید؛ بنابراین ابتدا شاخص‌های توسعۀ انسانی پایدار و سپس شاخص‌های حکمرانی الکترونیکی از ادبیات موضوع استخراج و چارچوبی مفهومی ارائه شد. در مرحلۀ دوم پژوهش، اعتبار چارچوب مفهومی با نظرسنجی از خبرگان مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین روش انجام این پژوهش کمّی و پیمایش می‌باشد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه خبرگان، تمام شاخص‌های حکمرانی الکترونیکی بر تمام شاخص‌های توسعۀ انسانی پایدار تأثیرگذار است، ‌به‎‌جز دو مورد که تأثیر شاخص تجارت الکترونیکی بر امید به زندگی و تأثیر شاخص زیرساخت ارتباطی بر امید به زندگی تأیید نشد؛ همچنین‌ متوسط میانگین رتبه‌ها ‌نشان داد که اهمیت تأثیر شاخص سرمایۀ انسانی بر توسعۀ انسانی پایدار دارای اهمیت بیشتری از دیدگاه خبرگان بوده است.

کلیدواژه‌ها

توربان، افرایم و دیوید کینگ، مبانی تجارت الکترونیکی، ترجمۀ امیر مانیان و محمدرضا زندی‌منش، چ۱، تهران: نگاه دانش، ۱۳۸۸.
حسینی، حسن، «توسعه و شاخص توسعۀ منابع انسانی و بررسی وضعیت آن در ایران»، فصلنامۀ پیک نور، سال۶، شمارۀ۱، ص۱۴۶تا۱۵۹، ۱۳۸۷.
رفیعی، حامد و حمید امیرنژاد، «بررسی نقش آموزش در افزایش تمایل افراد به حفاظت از محیط‌زیست»، فصلنامۀ علوم محیطی، سال۷، شمارۀ۱، ص۹۵تا۱۰۸، ۱۳۸۸.
زاهدی، شمس‌السادات و غلامعلی نجفی، «بسط مفهومی توسعۀ پایدار»، فصلنامۀ مدرس علوم‌انسانی، دورۀ۱۰، شمارۀ۴، ص۴۳تا۷۶، ۱۳۸۵.
محمدعلیخانی، سلیمه، سعید آصف‌زاده، رفعت محبی‌فر، علی منتظری، «بررسی شاخص توسعۀ انسانی در ایران و کشورهای منتخب»، فصلنامۀ پایش، سال۱۱، شمارۀ۴، ص۴۱۵تا۴۲۳، ١٣٩١.
مؤمنی، منصور و علی فعال قیومی، تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS، تهران: کتاب نو، ۱۳۸۹.
محمودی، جعفر و زهرا اصلانی، «حکمرانی نیک الکترونیکی»، دست‌نامۀفناوری اطلاعات، دانشگاه علامه‌طباطبایی6، ص۴۸۱تا۵۰۶، ۱۳۹۴.
نعمتی انارکی، لیلا، «نقش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در توسعۀ اقتصادی نوین در کشورهای شمال و جنوب»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات جامعۀ اطلاعاتی، دورۀ۱، شمارۀ۱، ص۲۱۷تا۲۳۵، ۱۳۹۰.
Abdosalam M (2013), E-Governance For Good Governance Through Public Service Delivery, MA Dissertation, MAGD, Institute of Governance Studies, BRAC University, Dhaka.
Costantini, Valeria & Monni, Salvatore (2005). «‎‌Sustainable Human Development for European Countries”, Journal of Human Development, V.6, N0.3, pp.329-351, DOI:10.1080/14649880500287654.
Estevez, Elsa, & Janowski, Tomasz (2013). «‎‌Electronic Governance for Sustainable Development — Conceptual framework and state of research”, Government Information Quarterly, V.30, pp. 94–109.
Heeks, Richard. (2001). «‎‌Understanding e-Governance for Development”, Institute for Development Policy and Management, V.12.
Janggu, Tamoi; Darus, Faizah, Mohamed Zain, Mustaffa & Yussri, Sawani (2014). «‎‌Does good corporate governance lead to better sustainability reporting? An analysis using structural equation modeling”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, V.145, pp.138 – 145.
Smith, Simon (2008). «‎‌Study and supply of services on the development of e participation in the EU”, Deliverable 1.3a, First version.
United Nations Conference on Trade and Development (2015). Information Economy Report 2015.
UNDP (2005). Regional Human Development Report 2005, Oxford University Press, New York.
UNDP (2014). Human Development Report 2014, Oxford University Press, New York.
United Nations Department of Economic and Social Affairs (2014). E-Government Survey 2014, E-Government for the Future We Want, UNDESA 2014.
World Commission on Environment and Development (1987). Our common future, from one earth to one world. Retrieved from
http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf (8/13/2015)
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
مهر 1398
صفحه 277-302
  • تاریخ دریافت: 05 شهریور 1395
  • تاریخ بازنگری: 05 تیر 1397
  • تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1397