بررسی پذیرش تبلیغ دین در جامعه مذهبی با ابزار بازاریابی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

یکی از عرصه‌هایی که بازاریابی در آن ورود کرده است، عرصه تبلیغات دینی است. دانشمندان مسیحی با محوریت کلیسا، تلاش کرده‌اند تا به‌منظور رشد و توسعه جامعه مخاطبین خود، از ابزار بازاریابی و مفاهیم آن استفاده کنند. بااین‌حال هم‌نشینی دو واژه «بازاریابی» و «دین» به‌عنوان دو مفهوم منفی و مثبت به دلایلی مانند تفاوت دیدگاه‌ها به این دو واژه همواره مورد مناقشه بوده است. در این مقاله، تلاش گردیده است تا دیدگاه جامعه مذهبی موردبررسی قرار گیرد. بدین‌منظور، پرسشنامه‌ای طراحی و روایی آن توسط 10 نفر از اساتید بازاریابی و بازرگانی آشنا به مسائل دینی تأیید شد. این پرسشنامه به‌صورت الکترونیکی برای حدود 1500 نفر از افراد در شبکه‌های اجتماعی که دارای مخاطبین هدف بودند، ارسال گردید و 71 پرسشنامه بازگشت داده شد. این مقاله دو فرضیه را موردبررسی قرار داد: فرضیه (1): جامعه مذهبی موافق استفاده از واژه بازاریابی در تبلیغ امور دینی هست، که این فرضیه تأیید شد؛ فرضیه (2) افرادی که دانش بالاتری از بازاریابی دارند، موافق استفاده از بازاریابی در مسائل دینی هستند، که این فرضیه تأیید نشد. همچنین با بهره‌گیری از ابزار طراحی‌شده تلاش گردید تا ابزارهای تبلیغی مساجد نیز شناسایی گردد. در بیش از 60 درصد مساجد از پوستر‌های کاغذی برای تبلیغات استفاده می‌شود. پس‌ازآن 47 درصد مساجد از تبلیغات بنری استفاده می‌کنند. همچنین تبلیغات روزنامه‌ای و تبلیغات ایمیلی با 1.5 درصد، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی با 6.1 درصد، و تبلیغات اینترنتی و وب‌سایتی با 10.6 درصد، پایین‌ترین روش‌های تبلیغاتی مساجد را نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عزیزی، شهریار؛ ابراهیمی، ابوالقاسم؛ و کریمی علویجه، محمدرضا (1398). مدیریت بازاریابی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
Angheluta, A. V., Strambu-Dima, A., & Zaharia, R. (2010). Church Marketing-Concept and Utility. Journal for the Study of Religions and Ideologies, 8(22), 171-197.
Busch, A. (2014). Biblical and Faith-Based Movies: In Hollywood to Stay? Retrieved from https://deadline.com/2014/03/biblical-and-faith-based-movies-hollywood-706660/
Corbett, S. (2008). Can the Cellphone help end Global Poverty. The New York Times, 13(April).
Cutler, B. D. (1992). Religion and Marketing: Important Research area or a Footnote in the Literature?. Journal of Professional Services Marketing, 8(1), 153-164.
Dunlap, B. J., Gaynor, P., & Roundtree, W. D. (1983). The Viability of Marketing in a Religious Setting: an Empirical Analysis. In Proceedings of the Southern Marketing Association, 45-48.
Fielding, M. (2006). Tend to the Flock. Marketing News. (15 May), 14–17.
Florescu, C. (Ed.). (2003). Marketing: Dicţionar Explicativ. Ed. Economică.
Forbes, D. P. (1998). Measuring the Unmeasurable: Empirical Studies of Nonprofit Organization Effectiveness from 1977 to 1997. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 27(2), 183-202.
Gazda, G. M., Anderson, C. I., & Sciglimpaglia, D. (1984). Marketing and Religion: an Assessment of the Clergy. In Proceedings of the Southern Marketing Association, 78-80.
Gilgoff, D. (2012). Short Takes: Gauging the Impact of 'Purpose Driven Life,' 10 years on. Retrieved from https://religion.blogs.cnn.com/2012/11/29/short-takes-gauging-the-impact-of-purpose-driven-life-10-years-on/
Gorman, C. R. (2009). Religion on Demand: Faith-based design. Design and Culture, 1(1), 9-22.
Harrison, V. S. (2006). The Pragmatics of Defining Religion in a Multi-Cultural world. International Journal for Philosophy of Religion, 59(3), 133-152.
Hill, R. (2012). Faith Travel Evolves Into Diverse and Profitable Niche. Retrieved from http://www.travelmarketreport.com/articles/Faith-Travel-Evolves-into-Diverse-and-Profitable-Niche/
Hutchins, B., & Stielstra, G. (2009). Faith-Based Marketing: The Guide to Reaching 140 Million Christian Customers. John Wiley and Sons.
Kotler, P., & Andreasen, A. R. (1996). Strategic Marketing for Nonprofit Organizations (5th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Kotler, P., & Levy, S. J. (1969). Broadening the Concept of Marketing. Journal of Marketing, 33(1), 10-15.
Lancendorfer, K. M., & Reece, B. B. (2010). Can you Market God? A Case Study of the ‘God Speaks’ Social Marketing Campaign. International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing, 15(4), 324-338.
Lovelock, C.H., & Weinberg, C.B. (1989). Marketing for Public and Nonprofit Managers (2nd edition). Redwood City, CA: Scientific Press.
McDaniel, S. W. (1986). Church advertising: Views of the Clergy and General Public. Journal of Advertising, 15(1), 24-29.
Moncrief, W. C., Lamb Jr, C. W., & Hart, S. H. (1986). Marketing the Church. Journal of Professional Services Marketing, 1(4), 55-63.
Moore, R. L. (1994). Selling God: American Religion in the Marketplace of Culture. New York: Oxford University Press.
Mottner, S. (2007). Marketing and Religion. The Routledge Companion to Nonprofit Marketing, 92-107.
Pride, W. M., & Ferrell, O. C. (1983). Marketing: Basic concepts and decisions. Houghton Mifflin.
Sahlaoui, M., & Bouslama, N. (2016). Marketing Religion: the Marketing and Islamic Points of View. American Journal of Industrial and Business Management, 6(04), 444.
Sargeant, A., & Macquillin, I. (2008). Marketing for Nonprofit Organizations. The Marketing Book, 526.
Shapiro, B. P. (1973). Marketing for Nonprofit Organizations. Harvard Business Review, 51(September– October), 123–132.
Van Hamersveld, M., & de Bont, C. (Eds.). (2007). Market Research Handbook. Wiley.
Wrenn, B. (2010). Religious Marketing is Different. Services Marketing Quarterly, 32(1), 44–59. https://doi.org/10.1080/15332969.2011.533095.
 
  • تاریخ دریافت: 24 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 22 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 شهریور 1399