الگوی مسأله‌شناسی برای خط‌مشی‌گذاری فرهنگی ـ اجتماعی در سازمان‌های فرهنگی شهری (مطالعه تطبیقی سازمان‌های فرهنگی شهرداری‌های تهران، اصفهان و مشهد)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استاد دانشکده معارف اسلامی، فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

یکی از چالش‌های پیش‌رو در عرصه‌ خط مشی‌گذاری فرهنگی ایران معاصر این است که یک موضوع و یا رخداد فرهنگی بیش از آنکه از دریچه‌ یک الگوی دقیق رد شود و به مسأله‌ی فرهنگی تبدیل شود، از دالان عقاید، باورها، برداشت‌ها و علایق شخصی فرد خط‌مشی­گذار می‌گذرد و شکل مسأله فرهنگی به خود می‌گیرد. برای اینکه بتوانیم در فضای فرهنگی کشور، مسأله‌شناسی کنیم، ضروریست که دریابیم در گفتمان رسمی کشور چه مفاهیم و چه زبانی وجود دارد که سیاست‌های فرهنگی جامعه را می‌سازد. همچنین، فهم و شناخت روندها و روش­های مختلف مسأله‌شناسی برای رسیدن به خط مشی­ها و برنامه‌های منسجم و واحد امری ضروریست.
در این تحقیق با رویکرد کیفی و با استفاده از استراتژی مطالعه‌ موردی چندگانه، سه سازمان فرهنگی شهری بزرگ کشور مورد مطالعه قرار گرفته است تا الگوی‌های مسأله‌شناسی آنها استخراج و مورد مقایسه قرار گیرد. بر مبنای یافته‌های این تحقیق، خط‌مشی شناسایی شده برای مسأله‌شناسی فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، اصفهان و مشهد به ترتیب: خط­مشی «بالادست محوری و تلفیقی» با اولویت‌های «فرهنگ دینی- تدافعی» و حاکمیت الگوی روال نامه‌ای و «همه موضوعی»، خط­مشی «نخبه محوری و تلفیقی» با اولویت‌های «فرهنگ شهروندی» و حاکمیت الگوی مفهومی مدیریتی «چندموضوعی» و خط­مشی «مردم محوری و تلفیقی» با اولویت‌های «فرهنگ مردمی - انقلابی» و حاکمیت الگوی پیوست اجتماعی «چندموضوعی» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

استراس، آنسلم؛ و کوربین، جولیت (1385). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه‌ی مبنایی. (بیوک محمدی مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نشر اثر اصلی 1990).
اشتریان، کیومرث (1391). مقدمه‌ای بر روش سیاست­گذاری فرهنگی. تهران: جامعه‌شناسان.
اشتریان، کیومرث (1386). سیاست­گذاری عمومی در ایران. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
اشتریان، کیومرث (1381). روش سیاست­گذاری فرهنگی. تهران: کتاب آشنا.
الوانی، سیدمهدی؛ و شریف‌زاده، فتاح (1387). فرآیند خطمشیگذاری عمومی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
الوانی، سیدمهدی(1391). تصمیم­گیری و تعیین خط­مشی دولتی. تهران: سمت.
بنیانیان، حسن (1389). مسأله‌شناسی و مسأله‌یابی در جامعه ایرانی. تهران: سوره اندیشه.
پهلوان، چنگیز (1378). فرهنگ­شناسی: گفتارهایی در زمینه­های فرهنگ و تمدن. تهران: پیام امروز.
خدایی‌مهر، محمدمهدی (1392). مسأله‌یابی در سیاست­گذاری سازمان‌های فرهنگی، مورد مطالعاتی: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام. تهران، ایران.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ و حجازی، الهه (1389). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ نوزدهم. تهران: آگاه.
شیری، طهمورث؛ و حسن استادعلی، زهرا (1392). عوامل موثر بر عملکرد و سیاست­گذاری فرهنگی دولت نهم و دهم. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 6 (1). 121-135.
طرقی، مجید (1384). درسنامه روش تحقیق. قم: مرکز نشر هاجر.
عنبری، موسی؛ و نگاهداری، بابک (1381). تعریف و ابعاد رصد فرهنگی. اداره کل روابط عمومی و افکار سنجی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عابدی جعفری، حسین؛ تسلیمی، محمد؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ­زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تببین الگوهای موجود در داده­های کیفی. دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی. 5 (10). 151- 198.
غلام‌پور آهنگر، ابراهیم (1395). مسأله‌شناسی در حوزه فرهنگ. دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی معاونت مدیریت و توسعه منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. مؤسسه پویه مهر اشراق.
قلی­پور، رحمت­الله (1389). تصمیم­گیری و خط­مشی عمومی. تهران: سمت.
کاظمی، علی­اصغر (1379). مدیریت و خط­مشی دولتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کیوی، ریموند؛ و کامپنهود، لوک‌وان (1384). روش تحقیق در علوم اجتماعی (نظری و عملی) (عبدالحسین نیک گهر، مترجم)، تهران: توتیا.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس (1382). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان­شناسی. (جمعی از مولفان زیر نظر دکتر احمدرضا نصر اصفهانی، مترجمان). تهران: سمت.
لیندلوف، تامس؛ و تیلور، برایان (1388). روش­های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات (عبدالله گیویان، مترجم). تهران: همشهری (نشر اثر اصلی 2007).
مختاریان­پور، مجید (1393). عوامل تسهیل کننده اجرای موفق سیاست‌های فرهنگی کشور. مبتنی‌بر تجربیات برنامه‌های توسعه اول تا چهارم. فصلنامه راهبرد فرهنگ. 7 (27). 33-62.
مشبکی، اصغر؛ و خادمی، علی‌اکبر (1387). بررسی آسیب‌شناسانه سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی ایران بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه نامه پژوهش فرهنگی.
9 (4). 133-178.
میلنر، اندرو؛ و جف براویت (1385). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر (جمال محمدی، مترجم). تهران: ققنوس (نشر اثر اصلی 2002).
وحید، مجید (1381). بررسی فرایند شکل‌گیری و قرارگیری مشکل در عرصه عمومی و دستور کار سیاست­گذار. فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی. 57 (508). 285-309.
ویمر، راجر دی؛ و دومینیک، جوزف آر (1391). تحقیق در رسانه‌های جمعی (کاووس سیدامامی، مترجم). تهران: سروش (نشر اثر اصلی 2011).
همایون، محمدهادی؛ و جعفری هفتخوانی، نادر (1387). درآمدی بر مفهوم و روش سیاست‌گذاری فرهنگی. درس‌هایی برای سیاست‌گذاران. دوفصلنامه اندیشه مدیریت. 2 (2). 35-5.
Babbie E, (2002). The basice of social research. Belmont, Calif, London. Wadsworth/Thomason Learning.
Braun, V & C. Victoria (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology. l3. 77-101.
Dunn, William, (1994). Public policy Analysis: An Introduction. Prentice Hall.
Dunn, W.N. (2004). Public Policy Analysis: An Introduction. Upper Saddle River: Prentice Hall.
D'Zunlla, Thomas. & Marvin Goldfried, (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology. 78. 107-126.
Edelman, murray.j, (1988). Constructingthe political spectacle. Chicago: university of Chicago Press . 12-13.
Kevin V. Mulkahy, (2017). Public Culture, Cultural Identity, Cultural Policy (Comparative Perspectives). Louisiana State University School of Political Science.
Kingdon, John w.agendas, (1984). Alternativeand policies. Boston, little, brown and company.
McGuigan, J, (1996). Culture and Public Sphere. London and New York, Routledge.
Vesely, Arnost. (2007). Problem delimitation in public policy analysis. Central European Journal of Public Policy, 1 (1). 80-100.
https://www.farhangsara.ir
https://www.farhangi.mashhad.ir
http://www.esfahanfarhang.ir
  • تاریخ دریافت: 05 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 15 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 18 مهر 1399