اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

طراحی نقشه استراتژیک شناختی فازی برای عوامل اصلی موفقیت مدیریت تداوم کسب و کار (مورد مطالعه: صنعت پتروشیمی)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 استاد گروه مهندسی کسب و کار، دانشکده مهندسی صنایع، پردیس فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

شناخت عوامل اصلی موفقیت مدیریت تداوم کسب و کار و تعیین روابط بین این عوامل مهم­ترین مسأله برای موفقیت یا شکست شرکت­ها است. هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی نقشه استراتژیک شناختی فازی برای عوامل اصلی موفقیت مدیریت تداوم کسب و کار در صنعت پتروشیمی است. این پژوهش به لحاظ هدف، یک تحقیق کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل 10 شرکت پتروشیمی است که مدیران ستاد مرکز فرماندهی تداوم کسب و کار این شرکت­ها به عنوان خبرگان تحقیق انتخاب شدند. عوامل اصلی موفقیت مدیریت تداوم کسب و کار با استفاده از بررسی نظام‌مند ادبیات و تحلیل محتوای کیفی شناسایی شدند و به منظور طراحی نقشه استراتژیک فازی از نقشه شناختی فازی استفاده شد. نتایج نشان می­دهد که 9 عامل اصلی موفقیت «استراتژی تداوم کسب و کار»، «برنامه‌ریزی اقتضایی»، «مدیریت بحران»، «مدیریت اضطراری»، «مدیریت ریسک سازمانی»، «بازیابی فاجعه»، «فرهنگ تداوم کسب و کار»، «تعهد و پشتیبانی مدیریت ارشد» و «تحلیل تأثیر کسب و کار» شناسایی شدند. این تحقیق یک مدل ارتباطات از عوامل مورد بررسی را نشان می‌دهد که در آن روابط بین عوامل اصلی و فرعی با یکدیگر مشخص شده است. استراتژی تداوم کسب و کار کلیدی­ترین عامل اصلی موفقیت برای مدیریت تداوم کسب و کار است که بالاترین شاخص محوریت را به خود اختصاص داده است. این تحقیق می­تواند ادبیات نظری درباره عوامل اصلی موفقیت مدیریت تداوم کسب و کار را توسعه دهد و بینشی مفید و اثربخش برای مدیران ارشد شرکت­های پتروشیمی به طور خاص و سایر سازمان­ها به طور عام جهت اجرای مدیریت تداوم کسب و کار ایجاد نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بخشی، مهدی علی (1394). ارائه چارچوبی برای ارزیابی فعالیت‌های بحرانی واحد اورژانس برمبنای مدیریت تداوم کسب­وکار (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.
پدیدار، رضا و جهرمی، علی (1400). گزارش فعالیت­های مرتبط با مدیریت تداوم کسب­وکار. وزارت نفت ایران: شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران. 1-217.
ترابی، سیدعلی؛ صاحب‌جمع‌نیا، نوید و آقابگلو، محسن (1396). مدیریت تداوم کسب­وکار: راهی به سوی افزایش تاب‌آوری سازمان. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
تقی زادگان کلوجه، عباس (1387). کاربرد روش نگاشت ادراکی فازی در سیستم پرداخت از طریق موبایل (پایان­نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام حسین (ع). تهران. ایران.
جعفرنژاد ثانی، سهیلا (1392). نقش پیاده­سازی ITIL و ISMS در تداوم خدمات فناوری اطلاعات. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبائی دانشکده مدیریت و حسابداری. تهران. ایران.
جلیلی، سیده مرضیه (1395)، ارائه مدل موفقیت کسب­وکارهای نوپا در ایران با استفاده از رویکرد پویایی­شناسی سیستم. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی. تهران. ایران
رضوانیان‌زاده، محمدرضا (1394)، مدل پویای پیاده­سازی استراتژی فرهنگ استمرار کسب­وکار در یک صنعت دارای تکنولوژی بالا (مورد مطالعه: سازمان انرژی اتمی ایران). رساله دکتری تخصصی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده امور اقتصادی.
سعیداوی، ایوب (1392). بررسی نقش استقرار الزامات سیستم مدیریت HSE در فرایندهای زنجیره ارزش صنعت نفت در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار و تداوم و بازگشت‌پذیری کسب­وکار. کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE در شریان­های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری. شرکت کیمیا خرد پارس.
شکوهی، محمدرضا؛ محتشمی­پور، رضا و حسینی مهر، سیدحمیدرضا (1399). بررسی چالش­های صنعت پتروشیمی ایران در چارچوب سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی. مجلس و راهبرد. 27 (102). 295-330.
صالحی، مجتبی و همه­وند، محمد (1395). رویکردی نوین مبتنی برتجزیه‌و‌تحلیل آنالیز خطا و کپ­لند جهت استخراج و اولویت­بندی مخاطرات مؤثر بر مدت زمان تکمیل پروژه­ها. نشریه مدیریت فردا. 15 (1). 49-72.
عبودزاده رویس، نیاز (1393). آمادگی برای مقابله با بحران­های کسب­وکار. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام­نور استان البرز. دانشکده مدیریت و حسابداری. البرز. ایران.
قاسمی، بهزاد و والمحمدی، چنگیز (1397). طراحی مدل بلوغ مدیریت دانش در کلاس جهانی براساس مدل تعالی: یک رویکرد آمیخته. پژوهش­های مدیریت عمومی. 11 (40). 79-107.
مشهدی، حسن؛ حافظ، سیدمحمود، شفیع­پور، سینا و عابدیان، احسان (1392). برنامه­ریزی تداوم کسب­وکار در گزینش تأمین‌کنندگان. دهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع. انجمن مهندسی صنایع ایران.
معبودیان، یاسمن و رضایی، کامران (1392). تداوم کسب­وکار در صنایع ایران- مطالعه پیمایشی. نشریه تخصصی مهندسی صنایع. 48 (5). 99-110.
یداللهی، میلاد (1391). مدلی جهت سنجش میزان آمادگی سازمان برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت تداوم کسب­وکار BCMS بر اساس استاندارد جهانی BS 25999. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبائی. دانشکده مدیریت و حسابداری. تهران. ایران
یوسفی، زهرا (1395). هوشمندی سازمانی با در نظر داشتن تکنیک­های مدیریت تداوم کسب­وکار. نخستین کنفرانس بین‌المللی پارادیم­های نوین مدیریت هوشمندی تجاری و سازمانی. تهران. دانشگاه شهید بهشتی.
Abu Bakar, Z., Azbiya Yaacob, N., Mohamed Udin, Z., Rajeh Hanaysha, J. and Loon, K-L. (2017), The Adoption of Business Continuity Management Best Practices Among Malaysian Organizations. Advanced Science Letters. 23 (9). 8484-8491.
Alipour, M., Hafezi, R., Papageorgiou, E., Hafezi, M., & Alipour, M. (2019). Characteristics and scenarios of solar energy development in Iran: Fuzzy cognitive map-based approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 116 (16). 1-18.
Avami, A., & Boroushaki, M. (2011). Energy Consumption Forecasting of Iran Using Recurrent Neural Networks. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy. 6 (4). 339-347.
Bajgoric, N. (2014). Business continuity management: a systemic framework for implementation. Kybernetes. 43 (2). 156-177.
Bhamra, R., Dani, S., & Burnard, K. (2011). Resilience: the concept, a literature review and future directions. International Journal of Production Researc. 49 (18). 5375-5393.
Botha, J. (2004). A cyclic approach to business continuity planning. Information Management & Computer Security. 12 (4). 328-337.
Ernest-Jones, T. (2005). Business continuity strategy – the life line. Network Securit. (8). 5-9.
Faertes, D. (2015). Reliability of Supply Chains and Business Continuity Management. Procedia Computer Science. 55 (6). 1400-1409.
Fay, J. J., & Patterson, D. (2018). Chapter 15 - Emergency Management. In J. J. Fay & D. Patterson (Eds.). Contemporary Security Management (Fourth Edition) (pp. 301-339): Butterworth-Heinemann.
Federal Emergency Management Agency (FEMA), (2000). Coastal Construction Manual: Principles and Practices of Planning, Siting, Designing, Constructing, and Maintaining Residential Buildings in Coastal Areas, FEMA 55, Third Edition. Washington, DC, June 2000.
Fener, T., & Cevik, T. (2015). Leadership in Crisis Management: Separation of Leadership and Executive Concepts. Procedia Economics and Finance. 26 (4). 695-701.
Fischer, R. J., Halibozek, E. P., & Walters, D. C. (2019). Contingency Planning Emergency Response and Safety. In R. J. Fischer, E. P. Halibozek, & D. C. Walters (Eds.), Introduction to Security (Tenth Edition) (pp. 249-268): Butterworth-Heinemann.
Fitzgerald Kevin, J. (1995). Establishing an effective continuity strategy. Information Management & Computer Security. 3 (3). 20-24.
Ghasemi, B. and Valmohammadi, C. (2018), Developing a measurement instrument of knowledge management implementation in the Iranian oil industry, Kybernetes. 47 (10). 1874-1905
Ghasemi, B. and Valmohammadi, C. (2021), "Identification and prioritization of critical success factors of knowledge management implementation using a novel hybrid group decision-making model", VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/VJIKMS-02-2021-0023.
Gibb, F., & Buchanan, S. (2006). A framework for business continuity management. International Journal of Information Management. 26 (2). 128-141.
Haddow, G. D., Bullock, J. A., & Coppola, D. P. (2017). The Future of Emergency Management. In G. D. Haddow, J. A. Bullock, & D. P. Coppola (Eds.), Introduction to Emergency Management (Sixth Edition) (pp. 439-445): Butterworth-Heinemann.
Herbane, B. (2010), The evolution of business continuity management: A historical review of practices and drivers, Business History. 52(6). 978-1002.
Herbane, B., Elliott, D., & Swartz, E. M. (2004). Business Continuity Management: time for a strategic role? Long Range Planning. 37 (5). 435-457.
Higgins, D., Alcantara, P. & Riglietti, G. (2016). BCM Legislations, Regulations, Standards and Good Practice. London: Business Continuity Institute. 1-116.
Higgins, D., Alcantara, P. & Riglietti, G. (2018). Good practice guidelines (Lite Edition)- Highlights of the global guide to good practice in business continuity. London: Business Continuity Institute. 1-23.
Hubbard, Douglas (2009). The Failure of Risk Management: Why It's Broken and How to Fix It. John Wiley & Sons. p. 46.
Jalal Karim, A. (2011), Business Disaster Preparedness: An Empirical Study for measuring the Factors of Business Continuity to face Business Disaster, International Journal of Business and Social Science. 2 (18). 183-192.
Järveläinen, J. (2012). Information security and business continuity management in interorganizational IT relationships. Information Management & Computer Security. 20 (5). 332-349.
Jetter, A. and Schweinfort, W. (2010), Building scenarios with fuzzy cognitive maps: an exploratory study of solar energy, Futures. 43 (1). 52-66.
Kovacich, G. L., & Halibozek, E. P. (2017). Chapter 8 - Contingency Planning. In G. L. Kovacich & E. P. Halibozek (Eds.), Security Metrics Management (Second Edition) (pp. 73-82): Butterworth-Heinemann.
Loyear, R. (2017). Industry Specific Q&A: Business Continuity and Crisis Management. In S. J. Davies (Ed.), Women in the Security Profession (pp. 209-213). Boston: Butterworth-Heinemann.
Maboudian, Y., & Rezaie, K. (2017). Applying data mining to investigate business continuity in petrochemical companies. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy. 12 (2). 126-131.
Niemimaa, M., Järveläinen, J., Heikkilä, M., & Heikkilä, J. (2019). Business continuity of business models: Evaluating the resilience of business models for contingencies. International Journal of Information Management. 49 (16). 208-216.
Nolan, D. P. (2019). Chapter 2 - Overview of Oil, Gas, and Petrochemical Facilities. In D. P. Nolan (Ed.), Handbook of Fire and Explosion Protection Engineering Principles for Oil, Gas, Chemical, and Related Facilities (Fourth Edition) (pp. 33-50): Gulf Professional Publishing.
Pheng Low, S., Sio, S., & Liu, J. (2010). Business continuity management in large construction companies in Singapore. Disaster Prevention and Management: An International Journal. 19 (2). 219-232.
Purpura, P. P. (2008). 12 - Risk Management, Business Continuity, and Emergency Management. In P. P. Purpura (Ed.), Security and Loss Prevention (Fifth Edition) (pp. 263-293). Boston: Butterworth-Heinemann.
Purpura, P. P. (2019). 12 - Resilience, Risk Management, Business Continuity, and Emergency Management. In P. P. Purpura (Ed.), Security and Loss Prevention (Seventh Edition) (pp. 355-392): Butterworth-Heinemann.
Rabbani, M., Soufi, H. R., & Torabi, S. A. (2016). Developing a two-step fuzzy cost–benefit analysis for strategies to continuity management and disaster recovery. Safety Science. 85(13). 9-22.
Randeree, K., Mahal, A. and Narwani, A. (2012). A business continuity management maturity model for the UAE banking sector. Business Process Management Journal. 18 (3). 472-492.
Renault, B. Y., Agumba, J. N., & Balogun, O. A. (2016). Drivers for and Obstacles to Enterprise Risk Management in Construction Firms: A Literature Review. Procedia Engineering. 164 (8). 402-408.
Rittinghouse, J. W., & Ransome, J. F. (2006). 1 - Contingency and Continuity Planning. In J. W. Rittinghouse & J. F. Ransome (Eds.), Business Continuity and Disaster Recovery for InfoSec Managers (pp. 1-21). Burlington: Digital Press.
Ruan, K. (2019). Chapter 3 - Cyber Risk Management: A New Era of Enterprise Risk Management. In K. Ruan (Ed.), Digital Asset Valuation and Cyber Risk Management (pp. 49-73): Academic Press.
Sahebjamnia, N., Torabi, S. A., & Mansouri, S. A. (2015). Integrated business continuity and disaster recovery planning: Towards organizational resilience. European Journal of Operational Research. 242 (1). 261-273.
Savage, M. (2002). Business continuity planning. Work Study. 51 (5). 254-261.
Schätter, F., Hansen, O., Wiens, M., & Schultmann, F. (2019). A decision support methodology for a disaster-caused business continuity management. Decision Support Systems. 118 (16). 10-20.
Sennewald, C. A., & Baillie, C. (2016). Crisis Management. In C. A. Sennewald & C. Baillie (Eds.), Effective Security Management (Sixth Edition) (pp. 189-195): Butterworth-Heinemann.
Smith, C. L., & Brooks, D. J. (2013). Chapter 9 - Business Continuity Management. In C. L. Smith & D. J. Brooks (Eds.), Security Science (pp. 199-223). Boston: Butterworth-Heinemann.
Snedaker, S., & Rima, C. (2014). Chapter 1 - Business Continuity and Disaster Recovery Overview. In S. Snedaker & C. Rima (Eds.), Business Continuity and Disaster Recovery Planning for IT Professionals (Second Edition) (pp. 1-28). Boston: Syngress.
Sui Pheng, L., Jun Ying, L. and Kumaraswamy, M. (2010), Institutional Compliance Framework and business continuity management in Mainland China, Hong Kong SAR and Singapore, Disaster Prevention and Management: An International Journal, 19 (5). 596-614.
Tammineedi, R. L. (2010), Business Continuity Management: A Standards-Based Approach, Information Security Journal: A Global Perspective, 19 (1). 36-50.
Timms, P. (2018). Business continuity and disaster recovery – advice for best practice. Network Security. (11). 13-14.
Torabi, S. A., Giahi, R., & Sahebjamnia, N. (2016). An enhanced risk assessment framework for business continuity management systems. Safety Science. 89 (13). 201-218.
Torabi, S. A., Rezaei Soufi, H., & Sahebjamnia, N. (2014). A new framework for business impact analysis in business continuity management (with a case study). Safety Science. 68 (11). 309-323.
Tucker, E. (2015a). Chapter 4 - Emergency Management—Preparedness and Response. In E. Tucker (Ed.), Business Continuity from Preparedness to Recovery (pp. 51-67). Boston: Butterworth-Heinemann.
Tucker, E. (2015b). Chapter 8 - Business Continuity Plans and Procedures. In E. Tucker (Ed.), Business Continuity from Preparedness to Recovery (pp. 129-159). Boston: Butterworth-Heinemann.
Tucker, E. (2015c). Chapter 5 - Business Impact Analysis. In E. Tucker (Ed.), Business Continuity from Preparedness to Recovery (pp. 69-89). Boston: Butterworth-Heinemann.
Wayland, B. A. (2015). The Crisis Management Team. In B. A. Wayland (Ed.), Emergency Preparedness for Business Professionals (pp. 125-136). Boston: Butterworth-Heinemann.
Zadeh, L. A. (1973). Outline of a New Approach to the Analysis of Complex Systems and Decision Processes. IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, SMC. 3(1), 28-44.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 31
فروردین 1401
صفحه 37-78
  • تاریخ دریافت: 16 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 مرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 مهر 1401