اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

ارائه مدل مفهومی «مرجعیت علمی» براساس اندیشه و گفتار مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

2 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

3 کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

چکیده

اصطلاح «مرجعیت علمی» اولین‌بار توسط مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان امام صادق(ع) در عید غدیر سال 1384 عنوان گردید. هدف این پژوهش، ارائه مدل نظام‌مند «مرجعیت علمی» مبتنی بر اندیشه و گفتار مقام معظم رهبری، براساس رویکرد کیفی و استفاده از روش تحلیل مضمون است. یکی از فنون تحلیل مناسب در تحقیقات کیفی، تحلیل مضمون است که می‌توان به خوبی برای شناخت الگوهای موجود در داده‌های کیفی استفاده نمود. بدین‌منظور محتوای مرتبط با مضامین مرجعیت علمی از هر یک از بیانات مقام معظم رهبری با برچسب مرجعیت علمی استخراج شد و با طی مراحل روش پژوهش، 38 مضمون اصلی در چهار بُعد علمی، مدیریتی، فرهنگی و سیاسی و شش کارکرد اصلی مداقّه، مراقبه، مداخله، راهبری، زیرساخت و نهادسازی طبقه‌بندی شد. پس از شناسایی سه گونه مؤلفه‌ مشتمل بر مفاهیم (مضامین و کلیدواژه‌های اصلی)، ابعاد و کارکردهای مرتبط با مرجعیت علمی، مدل سه‌سطحی مرجعیت علمی استخراج شد. نتایج نشانگر آن است که مؤلفه‌های علمی، فرهنگی و مدیریتی به ترتیب بیشترین تأکید رهبری بر مرجعیت علمی بر اساس رویکرد ابعادی است و همچنین مؤلفه «راهبری» در صدر اولویت رویکرد کارکردی مقام معظم رهبری قرار دارد و مؤلفه «نهادسازی» کمترین میزان اهمیت در بین سایر مؤلفه‌ها را به خود اختصاص داده است که می‌توان دلیل برتری راهبری در این مقوله را توجه به تدابیر زیرساخت‌های نهادی و فرهنگی را پس از تحقق جهت‌گیری‌های کلان و الزامات سطح سیاست‌گذاری دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آزادی احمدآبادی، قاسم (1400). استخراج و اولویت‌بندی راهبردهای دستیابی به مرجعیت علمی در ایران با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری. فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. 12 (41). 240-265.
پوررضا، رسول (1390). رسالت آموزش در کسب مرجعیت علمی از منظر نقشه جامع علمی کشور، مجموعه مقالات اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404. تهران: پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت.
پایگاه اطلاع­رسانی مقام معظم رهبری (1400). مجموعه بیانات مقام معظم رهبری برگرفته از تارنمای:                                                                 https://farsi.khamenei.ir
رودی، کاوه (1389). دانشگاه و مرجع علمی: براساس تجربه دانشگاه امام صادق (ع). تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
سعدآبادی، علی­اصغر؛ رحیمی­راد، زهره و فرتاش، کیارش (1399). بازشناسی مؤلفه‌های ناظر بر مفهوم مرجعیت علمی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی. 10 (35). 87-115.
عابدی­جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ­زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی. 5 (2). 151-198.
فیاض، ایراندخت (1390). نقش و جایگاه نظام آموزشی در فرایند مرجعیت علمی کشور. مجموعه مقالات همایش ملی آموزش در ایران 1404. تهران: پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت.
قبادی، عبدالحمید (1385). مرجعیت علمی با رویکرد اسلامی. روزنامه رسالت. چهاردهم مرداد. ص. 18.
قلی­پور، حسین (1399). ساخت دانشگاه در افق مرجعیت علمی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). چاپ اول.
قوام‌آبادی، محمدغلام؛ مرتضوی‌نژاد، سیدمهدی؛ نوروزی، سمیه؛ جوادی، مجتبی؛ نانی، سعید و عبدالحسین‌زاده، محمد (1394). الگوی مرجعیت علمی در جمهوری اسلامی ایران براساس بیانات مقام معظم رهبری. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج. 18 (68). 5-30.
لطیفی، میثم؛ طهماسبی بلوک‌آباد، رضا؛ جوادی، مجتبی و میرزایی هاوشکی، محمدحسن (۱۳۹۷). استخراج و اولویت­بندی راهبردهای نیل به مرجعیت علمی ج.ا.ایران با روش تحلیل عملکرد- اهمیت (IPA). فصلنامه راهبرد. ۲۷ (۸۶). 5-29.
واثقی بادی، محمد؛ جوانعلی آذر؛ مرتضی و خندان، علی اصغر (1400). شناسایی و اولویت‌بندی موانع تحقق مرجعیت علمی در عرصه علوم انسانی (مورد مطالعه دانشگاه امام صادق علیه‌السلام). اندیشه مدیریت راهبردی. 15 (1). 29-72.
Doi: 10.30497/smt.2021.239314.3117
یزدانی، شهرام (1398). مرجعیت علمی: کتاب اول: مفاهیم، واژگان و تعاریف. تهران: مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی.
Eslami, M., Moghadamneya, S., Eslami, M., Ayati, M., Shafiee Jafarabadi, M. (2015). Scientific Authority in Health Sciences; Challenges and Solutions. Future of Medical Education Journal. 5 (4). 36-40.
Doi: 10.22038/fmej.2015.6456.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 33
مهر 1401
صفحه 1-28
  • تاریخ دریافت: 07 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 17 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 بهمن 1401