طراحی الگوی مطلوب مدرسه محوری با روش پژوهش آمیخته اکتشافی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

2 استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.(نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

چکیده

فرهنگ برنامه‌ریزی در مدرسه و دست­یابی به اهداف و مأموریت‌های از پیش تعیین شده به ­عنوان پایه‌ای برای مدیریت مدرسه­ محوری است. پژوهش حاضر با هدف، طراحی الگوی بهینه مطلوب مدرسه ­محوری در آموزش و پرورش انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران، معاونین، معلمان و سایر پرسنل مدارس استان فارس است که بالغ بر 50 هزار نفر می‌باشند. اطلاعات پژوهش در دو بخش کیفی (مصاحبه) و کمی (پرسشنامه محقق‌ساخته) جمع‌آوری شد. در بخش کیفی پس از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با مصاحبه‌شوندگان و از طریق کدگذاری باز، محوری و گزینشی تعداد 20 مقوله اصلی (تمرکززدایی، تفویض‌اختیار، مسئولیت‌پذیری، توانمندسازی، تعهد، انعطاف‌پذیری، مشارکت، فرهنگ ‌سازمانی، پاسخگویی، استقلال، اعتماد و احترام، اقتصادی و امکانات، اجتماعی، استعداد و خلاقیت دانش‌آموزان، نوع و شرایط مدرسه، محتوای آموزشی، شایسته‌سالاری، عدالت، رسالت و عدم‌تبعیض) و 60 مقوله فرعی برای مدیریت مدرسه محوری شناسایی شد. تعداد 100 سوال در پرسشنامه برای مؤلفه‌ها (5 سوال برای هر مؤلفه) طراحی و در بین 382 نفر از جامعه آماری توزیع و جمع‌آوری شد. نتایج پژوهش نشان داد، تمامی مؤلفه‌های فوق بر مدیریت مدرسه­ محوری مؤثر می‌باشد. به ­دلیل حجم بالای اطلاعات از طریق تحلیل عامل اکتشافی (با تعیین بارعاملی برابر با 5/0)، تعداد 30 سؤال در سه عامل اصلی (استقلال و امکانات، انتخاب مدیران شایسته، اجتماعی و عدالت‌محور، اشتراک اطلاعات و اهداف در سازمان) قرار گرفتند که 6/40 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. شاخص‌های برازش کلی الگوی مدیریت مدرسه­ محوری حاکی از برازش قابل قبول و اعتبار بالای الگوی طراحی شده می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

جعفری، سکینه (1400). تدوین و رواسنجی مدل مدیریت مدرسه‌محور براساس سند تحول بنیادین. فصلنامه مدیریت بر آموزش سازمان­ها. 10 (2). ۲۲۳-۱۸۷.
حبیب‌الهی، معصومه؛ مهرعلیزاده، یداله و حجت­اله، درفش (1395). بررسی مؤلفه‌های مدرسه‌محوری در مدارس ابتدایی شهرستان ایذه با توجه به آئین‌نامه‌ها و مقررات و سند تحول بنیادین آموزش‌ و ‌پرورش، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
 خاوری، ابوذر؛ رفعتی، محسن؛ صاحب اختیاری، بهارک و آقامحمدی، محبوبه (1393). دگرگونی در مدیریت مدارس (مدیریت مدرسه‌محور بررسی اصول مدیریت مدرسه‌محور در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش)، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
سلیمان‌زاده، آمنه؛ شجاعی، علی‌اصغر و حسینی‌درونکلا، سیده‌زهرا (1399). ارائه مدل تأثیرگذاری مدیریت مدرسه‌محور بر خلاقیت معلمان در مدارس ابتدایی شهرستان بابل، جامعه شناسی آموزش و پرورش، پاییز و زمستان. 6 (2). 173-162.
علی‌محمدی، حدیث؛ زرین‌سبب، مهدی و زرین‌سبب، اعظم (1393). تمرکز زدایی آموزشی، ضرورت‌ها، چالش‌ها و راه‌کارها (بررسی تجربیات نظام‌های آموزشی پیشرو)، اولین کنفرانس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، بصورت الکترونیکی، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
قلی‌زاده، علی‌باز؛ قاسمی‌زاد، علیرضا و مشایخ، پری (1400). مدیریت مدرسه‌محور در تراز جمهوری اسلامی ایران، نشریه پژوهش­های تربیتی. 9 (43). 19-50
مرادی، سعید و امین بیدختی، علی­اکبر (1398). نظام آموزش و پرورش و خلاء ده ساله یک الگوی عملیاتی برای ارزیابی عملکرد مدارس هیات امنایی کشور از منظر سیستم مدیریت مدرسه‌محور. مدیریت برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی. 12 (1). 124-101.
مولایی، حمیدرضا؛ شریفی، اصغر و صابرگرکانی، افسانه (1399). ارائه الگوی بومی مدیریت مدرسه‌محور در مدارس متوسطه شهر تهران با کاربرد الگوی پارادایمی داده بنیاد. مجله سبک زندگی اسلامی مرکز سلامت. 4 (2). 329-318.
همتی، فاطمه و صمدی، پروین (1394). تبیین عوامل مؤثر بر اجرایی شدن طرح مدیریت مدرسه‌محوری در نظام آموزش و پرورش، همایش ملی مدیریت و آموزش. ملایر.
Ga, V. S. V., & Daudb, K. (2015). The implementation of school based management policy: an exploration. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 172 (16). 693-700.
Aja-Okorie, U. (2010). Administrative challenges confronting school principals in Nigeria: A gender-based perspective. Knowledge Review. 1 (3). 5-14.
Banks, J. A. (Ed.). (2012). Encyclopedia of diversity in education. Sage Publications.
Botha, J., & Muller, N. J. (Eds.). (2016). Institutional Research in South African HigherÿEducationÿ: Intersecting Contexts andÿPractices. AFRICAN SUN MeDIA.
Bush, T. (2007). Educational leadership and management: Theory, policy and practice. South African journal of education. 27 (3). 391-406.
Bush, T., & Glover, D. (2016). School leadership and management in South Africa: Findings from a systematic literature review. International journal of educational management. 30 (2). 211-231.
Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and proce-dures for developing grounded theory. Sage publications.
Evans, N. N., Bosire, J., & Ajowi, J. (2012). Analysis of the challenges faced by principals in the management of support staff in public secondary schools in Nyamira County, Kenya. Journal of research in humanities and social science. 4 (3). 41-50.
Gamage, D. T. (1996). School-Based Management: Theory. Research and Practice, Karunaratne and Sons, Colombo.
Goldring, E., Porter, A., Murphy, J., Elliott, S. N., & Cravens, X. (2009). Assessing learning-centered leadership: Connections to research, professional standards, and current practices. Leadership and policy in schools. 8 (1). 1-36.
Grant, C., Gardner, K., Kajee, F., Moodley, R., & Somaroo, S. (2010). Teacher leadership: a survey analysis of KwaZulu-Natal teachers' perceptions. South African Journal of Education. 30 (3). 401-419.
Hale, E. L., & Moorman, H. N. (2003). Preparing school principals: A national perspective on policy and program innovations. Institute for Educational Leadership. 4455 Connecticut Avenue NW Suite 310, Washington, DC 20008.
Hendricks, W., Botha, N., & Adu, E. O. (2016). Collective efficacy and changes in the school curriculum: South African context. International Journal of Educational Sciences. 14 (3). 265-274.
Kitavi, M. W., & Van Der Westhuizen, P. C. (1997). Problems facing beginning principals in developing countries: a study of beginning principals in Kenya. International journal of educational development. 17 (3). 251-263.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement. 30 (3). 607-610.
Lund, L. (2020). When school-based, in-service teacher training sharpens pedagogical awareness. Improving Schools. 23 (1). 5-20.
Makoelle, T. M., Makhalemele, T., & Du Plessis, P. (Eds.). (2021). School Leadership for Democratic Education in South Africa: Perspectives, Achievements and Future Challenges Post-Apartheid. Routledge.
Ndaba, E. M. (2022). Generation, management and use of school data by the school management team in one primary school (Doctoral dissertation).
Parra, J. D. (2022). Decentralisation and school-based management in Colombia: An exploration (using systems thinking) of the Full‐Day Schooling programme. International Journal of Educational Development. 91 (1). 102579.
Santibanez, L., Abreu-Lastra, R., & O’Donoghue, J. L. (2014). School based management effects: Resources or governance change? Evidence from Mexico. Economics of Education Review. 39 (4). 97-109.
Sawada, Y., Aida, T., Griffen, A. S., Kozuka, E., Noguchi, H., & Todo, Y. (2015, August). Election, implementation, and social capital in school-based management: Evidence from a randomized field experiment of COGES project in Burkina Faso. In Workshop on Participatory School-based Management for Improving Quality: Findings and Policy Implications from Three Studies. Ouagadougou: Ministry of Education of Burkina Faso and JICA.
Sawada, Y., Aida, T., Griffen, A. S., Kozuka, E., Noguchi, H., & Todo, Y. (2022). Democratic institutions and social capital: Experimental evidence on School-Based management from a developing country. Journal of Economic Behavior & Organization. 198 (13). 267-279.
Strand, P. S., & Lovrich, N. P. (2014). Graduation outcomes for truant students: An evaluation of a school-based, court-engaged community truancy board with case management. Children and Youth Services Review. 43 (8). 138-144.
Vally, G. V. S., & Daud, K. (2015). The implementation of school-based management policy: an exploration. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 172 (11). 693-700.
Wang, W., Vaillancourt, T., Brittain, H. L., McDougall, P., Krygsman, A., Smith, D., ... & Hymel, S. (2014). School climate, peer victimization, and academic achievement: results from a multi-informant study. School psychology quarterly. 29 (3). 360.
Yamauchi, F. (2014). An alternative estimate of school-based management impacts on students’ achievements: evidence from the Philippines. Journal of development Effectiveness. 6 (2). 97-110.
Yusuf, H. A., Amzat, I. H., & Bint Saidin, K. (2019). The mediating effect of school-based management on school climate, bureaucracy and effectiveness in secondary school. MOJEM: Malaysian Online Journal of Educational Management. 7 (3). 19-42.
  • تاریخ دریافت: 24 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 31 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 04 خرداد 1402