اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

ارائه نظریه‌ای داده بنیاد برای تبیین فرآیند «شکل گیری نشاط و پویایی علمی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی»

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه روش ها و برنامه ریزی درسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

نشاط و پویایی علمی حیاتی‌ترین عامل در رشد و تعالی مراکز علمی و دانشگاهی است و پژوهش حاضر به دنبال تبیین فرآیند شکل‌گیری آن در این مراکز است. داده‌ها مبتنی بر نمونه‌گیری نظری و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 22 نفر از مطلعان کلیدی گردآوری شد. در چهاردهمین مصاحبه، اشباع نظری داده‌ها حاصل شد. به‌منظور رواسازی یافته‌ها، مصاحبه‌ها تا بیست‌ و دومین نفر ادامه یافت. نتایج حاصل از این مطالعه به اساتید شرکت‌کننده در این پژوهش ارائه و نتایج مطالعه، تأیید شد. تحلیل داده‌ها در چارچوب نظریه برخاسته از داده‌ها به شکل‌گیری و بازنمایی «فرآیند نشاط و پویایی علمی» در مراکز علمی و دانشگاهی در قالب نظریه‌ای بنیادین با محوریت «خودتعالی‌جویی حکمت گرا» منتهی شد. این نظریه در نگاهی کلان‌تر با این گزاره‌ تبیین می‌گردد که پدیده نشاط و پویایی علمی، برآیندی از فرآیند منظم و یکپارچه تأثیر و تأثر میان‌ پدیده‌های «نشاط و پویایی عمومی» و «تعامل چندوجهی با محیط پیرامونی»، است. در این مطالعه این تعاملات چندسطحی و چندبعدی به تدوین «مدل چهار حلقه‌ای نشاط و پویایی علمی» منتهی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی، الهام (1401). نظریه‌پردازی داده بنیاد. تهران: جهاد دانشگاهی.
اسکندری، آراد (1398). فرهنگ سازمانی و ارتقا و بهره وری. قم: تلاش اندیشه. چاپ اول.
بازرگان، عباس (1401). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته. (ویرایش پنجم). تهران: دیدار.
حکیمی، ایمان (1399). رهبری تحول‌گرا و توسعه قابلیت‌های بازاریابی: تبیین نقش میانجی سرمایۀ فکری (مورد مطالعه: کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط فعال در صنعت غذایی کشور). پژوهش­های مدیریت در ایران. 24 (1). 1-31.‎
خبازی، مجید (1390). شادی و رسانه (مبانی، آسیب‌ها و راهکارها). تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
شیراوند، محسن و میرهادی، زهراسادات (1399). نقش اخلاق پرسشگری مربیان در پرورش تفکر متربی با تکیه بر سیره معصومین (ع). تأملات اخلاقی. 1 (1). 135-154.‎
علوی، سید بابک و قلی‌پور، آرین (1388). شناسایی عوامل مؤثر بر رفتارهای فراتر از نقش اعضای هیأت علمی دانشگاه­ها: مطالعه‌ای در دانشگاه صنعتی شریف. فصلنامه علوم مدیریت ایران. 4 (14). 1-29.
غفوری، آرزو و صالحی، کیوان (1402). تحلیل ابعاد علاقه‌افزایی به درس کار و فناوری از منظر دانش‌آموزان و دبیران: مطالعه‌ای به روش نظریه برخاسته از داده‌ها. اندیشه‌های نوین تربیتی. 19 (4). 7-45.
فردیسی، سورنا؛ رئوف، مریم؛ قاضی­زاده، مریم و امان‌پور، سارا (1389). بررسی شادمانی به‌عنوان یکی از شاخص‌های سلامت روان در دانشجویان دندان‌پزشکی کرمان در سال 97-1396: یک گزارش کوتاه. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 19 (3). 305-314.‎
فهرستی، زهرا و توتونچیان، مهری (1393). شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره). پژوهشنامه متین. 16 (62). 97-123.‎
قربانخانی، مهدی و صالحی، کیوان (1399). رهیافتی پدیدارشناسانه در واکاوی موانع خلق دانش در علوم انسانی بر پایه ادراک و تجربه زیسته نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ. 13 (52). 75-110.
قربانخانی، مهدی و صالحی، کیوان (1401). تبیین کژکارکرد‌های بازدارنده مرجعیت علمی‌ در علوم انسانی. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی. 10 (3). 35-70.
قاسمی، مجید و صالحی، کیوان (1397). تحلیل پدیدارشناسانه عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر استفاده از مؤسسات تولید مقاله و پایان‌نامه. سیاست علم و فناوری. 11 (4). 35-48.
قهرمانیان، مریم و حسینی­زاده، سیدعلی (1390). تحلیل و معناشناسی تزکیه و تهذیب در آیات قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان. فصلنامه مطالعات تفسیری. 2 (8). ص 9.
مالمیر، مرتضی؛ صالحی، کیوان؛ مقدم‌زاده، علی و دهقانی، مرضیه (1400). ابعاد و سطوح فرهنگ کیفیت در نظام آموزش عالی‌: مروری منظم. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 11 (36). 29-53.
مجمع تشخیص مصلحت نظام (1382). سند چشم­انداز جمهوری اسلامی ایران درافق 1404 هجری شمسی. تهران: دفترمقام معظم رهبری.
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان (1394). آسیب­شناسی نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی و دانشگاهی. فصلنامه سیاست‌های کلان و راهبردی. 3  (11). 1-25
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان (1395). تبیین پدیده نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی از منظر نخبگان دانشگاهی: مطالعه‌ای با رویکرد پدیدارشناسی. فصلنامه علمی راهبرد. 2 (25). 227-258.
محمدی، میرعزیزی؛ کمالی، نقی و ‌داودی، رسول (2021). بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاه‌ها. مجله علوم پزشکی رازی. 27 (12). 23-31.‎
مصطفی­زاده، نبی؛ کیهان، حسنی و سامری، مریم (1399). تحلیل ابعاد مدیریت دانایی­محور و بررسی ارتباط آن با خلاقیت و نوآوری کارکنان در دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه آمـــــوزش و بهسازی منابع انسانی. 2 (4). 1-17.‎
نوملی، مهین؛ جویباری، لیلا و ثناگو، اکرم (1391). مشارکت دانشجو کلید هر تغییری است: نقش دانشجویان در تحول و نوسازی نظام آموزش پزشکی. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی. 10 (1). 59-50.
نیاز آذری، کیومرث (1393). بررسی تأثیر شادابی و نشاط در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه شهرستان ساری. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی. 2 (3). 35-57.
Antoniou, A. S. G., & Cooper, C. L. (Eds.). (2005). Research companion to organizational health psychology. UK: Edward Elgar Publishing.
Alavi, H. R. (2007). Correlatives of happiness in the university students of Iran (a religious approach). Journal of Religion and Health. 46 (4). 480-499.
Brennan, J., & Shah, T. (2000). Managing quality in higher education: An international perspective on institutional assessment and change. Open University Press.‏
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2005). Diagnosing and changing organizational culture: Based on the competing values framework. San Francisko: John Wiley & Sons.
Charmaz, K. (2014). “Constructing Grounded Theory”, (  ed). Great Britain: Henry Ling, Limited at Dorset Press.
Carr, A. (2011). Positive psychology: The science of happiness and human strengths. Routledge.
Dahlgaard, J. J., & Mi Dahlgaard-Park, S. (2006). Lean production, six sigma quality, TQM and company culture. The TQM magazine. 18 (3). 263-281.
Dalkir, K. (2013). Knowledge management in theory and practice. New York: Routledge.
Dankoski, M. E., Palmer, M. M., Laird, T. F. N., Ribera, A. K., & Bogdewic, S. P. (2012). An expanded model of faculty vitality in academic medicine. Advances in health sciences education. 17 (5). 633-649.
Darroch, J. (2005). Knowledge management, innovation and firm performance. Journal of knowledge management. 9 (3). 101-115.
Day, C., & Lee, J. (2011). New Understandings of Teacher’s Work. New York: Springer Science. 10. 978-94.
Frey, B. S., & Stutzer, A. (2010). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human well-being. Princeton University Press.
Garland, E. L. (2013). Mindfulness-oriented recovery enhancement for addiction, stress, and pain. Washington, DC: NASW Press.
Ghafoori, A., & Salehi, K. (2023). Dimensional analysis of increasing students' interest in work and technology courses from the perspective of students and teachers: A study of the grounded theory and Schatzman dimensional analysis. The Journal of New Thoughts on Education. 19 (4). 45-7. doi:10.22051/jontoe.2021.33776.3186
Goetsch, D. L., & Davis, S. B. (2014). Quality management for organizational excellence. pearson.
Keller, S., & Price, C. (2011). Organizational health: The ultimate competitive advantage. McKinsey Quarterly. 2 (6). 94-107.
Keller, S., & Price, C. (2011). Beyond performance: How great organizations build ultimate competitive advantage. John Wiley & Sons.
Korkmaz, M. (2007). The Effects of Leadership Styles on Organizational Health. Educational Research Quarterly. 30.(3). 23-55.
Kotter, J. P. & Heskett, J. L. (2008). Corporate culture and performance. Simon and Schuster. Newyork: The free press
Lee, J. K. (2011). Higher Education and Happiness in the Age of Information. Higher Education Review. 43 (3). 70-79.
Lee, J. K. (2008). Education and Happiness: Perspectives of the East and the West. Online Submission: Eric.
Lewis, M., Haviland-Jones, J. M., & Barrett, L. F. (Eds.). (2010). Handbook of emotions. Guilford Press.
Lubis, F. R., & Hanum, F. (2020). Organizational culture. In 2nd Yogyakarta International Conference on Educational Management/Administration and Pedagogy (YICEMAP 2019) (pp. 88-91). Atlantis Press.
Ilmia, A. W., & Latipun, L. (2020). The happiness of involuntarily childless women: a qualitative study. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences. 10 (2). 43-50.
Martínez-Costa, M., & Martínez-Lorente, A. R. (2008). Does quality management foster or hinder innovation? An empirical study of Spanish companies. Total Quality Management. 19 (3). 209-221.
Porter, M. E. (2008). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. Simon and Schuster. New york: The free press.
Razali, R., Alqudah, M. K., & Zainal, D. A. P. (2020). The Discovery of Grounded Theory Practices for Software Engineering Research. Electronic Journal of Business Research Methods. 18 (2). pp153-165.
Ruggles, R. (2009). Knowledge management tools. New York: Routledge.
Schein, E. H. (2010). Organizational culture and leadership (Vol. 2). John Wiley & Sons.
Salehi, K., & Golafshani, N. (2010). Commentary: Using mixed methods in research studies: An opportunity with its challenges. International journal of multiple research approaches. 4 (3). 186-191.‏
Selhub, E. M., & Logan, A. C. (2012). Your brain on nature: The science of nature's influence on your health, happiness and vitality. John Wiley & Sons.
Sila, I. (2007). Examining the effects of contextual factors on TQM and performance through the lens of organizational theories: An empirical study. Journal of Operations management. 25 (1). 83-109.
Smith, B. W., Ford, C. G., Erickson, K., & Guzman, A. (2021). The effects of a character strength focused positive psychology course on undergraduate happiness and well-being. Journal of Happiness Studies. 22 (1). 343-362.
Snyder, C. R., Lopez, S. J., & Pedrotti, J. T. (2010). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage Publications.
Snyder, R. A. (2016). The Social Cognitive Neuroscience of Leading Organizational Change: TiER1 Performance Solutions' Guide for Managers and Consultants. Routledge.
Stanford, N. (2013). Organization design: Engaging with change. New York: Routledge.
Stepien, W., & Gallagher, S. (1993). Problem-based learning: As authentic as it gets. Educational leadership. 50. 25-25.
Thomas, G., & James, D. (2006). Reinventing grounded theory: Some questions about theory, ground and discovery. British Educational Research Journal. 32 (6). 767-795.
Tomkins, K. L. (2013). Becoming a learning organization for the members of Servus Credit Union (Doctoral dissertation, ROYAL ROADS UNIVERSITY).
Tsoraya, N. D., Primalaini, O., & Asbari, M. (2022). The Role of Islamic Religious Education on the Development Youths’ Attitudes. Journal of Information Systems and Management (JISMA). 1 (1). 12-18.
Uysal, R., Satici, S. A., Satici, B., & Akin, A. (2014). Subjective vitality as mediator and moderator of the relationship between life satisfaction and subjective happiness. Educational Sciences: Theory & Practice. 14 (2). 489-497.
Waters, L. (2020). Using positive psychology interventions to strengthen family happiness: A family systems approach. The Journal of Positive Psychology. 15 (5). 645-652.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 35
فروردین 1402
صفحه 39-76
  • تاریخ دریافت: 12 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 27 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 مرداد 1402