ارزشیابی شورای عالی فضای مجازی با استفاده از روش تحلیل اهمیت-عملکرد

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.

چکیده

نظام حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه توسعه پرشتاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال‌های گذشته ساختارهای گوناگونی را تجربه نموده است. در دهه اخیر با توجه به مسائل فرا بخشی فضای مجازی و سریان آن به نظام‌های اجتماعی مختلف، ساختاری شورایی و فرا قوه‌ای به نام «شورای عالی فضای مجازی» با هدف تمرکز و یکپارچه‌سازی سیاست‌گذاری فضای مجازی تشکیل گردید. اکنون پس از گذشت یک دهه از عمر این شورا، لازم است عملکرد این نهاد در تناسب با اهداف و وظایف مشخص‌شده برای آن مورد ارزشیابی قرار گیرد. ازاین‌رو هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل شکاف عملکردی شورای عالی فضای مجازی است که ضمن ارزشیابی مسیر طی شده، مسیر پیش روی این نهاد را نیز روشن می‌سازد. پژوهش حاضر تحقیقی از نوع آمیخته اکتشافی است. در بخش کیفی، داده‌های گردآوری‌شده از اسناد، منابع کتابخانه‌ای، بیانات رهبری و مصاحبه‌ها با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفتند و درنهایت اهداف و وظایف شورای عالی فضای مجازی در 23 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون کلیدی طبقه‏بندی گردیدند. در بخش کمی نیز برای تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از پرسشنامه از روش تحلیل اهمیت-عملکرد (IPA) استفاده‌شده است. برای این پژوهش می‌توان دو یافته مهم را برشمرد: اول، شناسایی و طبقه‌بندی مجموع اهداف و وظایف شورای عالی فضای مجازی و اعتبار یابی آن‌که در گام اول پژوهش انجام‌شده است؛ دوم، دسته‌بندی این مؤلفه‌ها از منظر خبرگان و بر اساس عملکرد شورا در «ناحیه تمرکز»، «ناحیه استمرار کار خوب»، «ناحیه اولویت پایین» و «ناحیه اتلاف منابع» است. یافته‌ها حاکی از آن است که به‌صورت کلی شورای عالی فضای مجازی لازم است اکثر مؤلفه‌های مربوط به کار ویژه «تصمیم‌گیری و طراحی خط‌مشی» و «ارزشیابی خط‌مشی» را تقویت نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آسوده آرانی، منیره؛ غفاری، هدی و فلاح­زاده، علی‏محمد (1395). بررسی تطبیقی صلاحیت‏ها و اعتبار حقوقی مصوبات شورای عالی فضای مجازی ایران و کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا. (پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران.
الوانی، سیدمهدی؛ خنیفر، حسین؛ حاجی ملامیرزایی، حامد و میری، سیدمهدی (1393). ارائه چارچوبی برای نظام و محدوده خط‌مشی­گذاری، تصمیم‌گیری و عمل در فضای مجازی. راهبرد اجتماعی فرهنگی. 3 (11). 33-61.
الوانی، سیدمهدی و شریف­زاده، فتاح (1383). فرایند خط­مشی­گذاری عمومی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
انصاری، ‌باقر؛ الوندنژاد، ‌روح‌اله (1399): ماهیت و جایگاه نهاد تنظیم مقررات در حوزه فضای مجازی در ایران. آموزه های حقوقی گواه 10 (6) ، 281–313.
پیرنیا، کوثر و ابریشمی­راد، محمدامین (1401). نظارت‌ بر مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری. 5 (17). 368-391.
دانایی­فرد، حسن (1392). درآمدی بر نظریه خط مشی گذاری عمومی. تهران: انتشارات صفار.
رازینی، ‌روح‌الله؛ فریدونی، ‌سینا و عبدالحسین­زاده، ‌محمد (1396). تحلیل اهمیت ـ عملکرد مفاهیم راهبردی اعتلای معلمان و ارائه توصیه‌های سیاستی برای نهادهای سیاست‌گذار. مطالعات راهبردی بسیج. 20 (76). 125-151.
زیبنده، ‌حسین (1401). قرارگاهی برای شورای عالی فضای مجازی. علوم انسانی اسلامی صدرا. (40). 90-96.
جیحان السماوئلی، احسان علی (1400). شورای عالی فضای مجازی ایران و امکان محقق شدن آن در عراق. (پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد). دانشگاه ادیان و مذاهب. تهران. ایران.
خامنه‏ای، سید علی (1390). حکم تشکیل و انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی و پیوست آن. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1394). حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1392). بیانات دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1393). بیانات دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1394). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضاى هیأت دولت‌. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1394). بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1394). بیانات در دیدار با ائمه جمعه سراسر کشور. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1394). بیانات در دیدار رئیس و اعضاى مجلس خبرگان رهبرى. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1395). بیانات در دیدار نوروزی جمعی از مسئولان کشور. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1395). بیانات در مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینیرحمه‏الله. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1396). بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی. Khamenei.ir
خامنه‏ای، سید علی (1399). بیانات در دیدار با هیئت دولت.  Khamenei.ir
سیاست‌های کلی شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای (1377). Khamenei.ir
سیاست‌های کلی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات و ارتباطات (افتا) (1389). Khamenei.ir
سیاست‌های کلی برنامه ششم (1394).  Khamenei.ir
طبیبی، محمدرضا؛ حسینی، ابوالحسن و رضایی، تیمور (1394). ارزیابی شاخص‌های حکمرانی خوب شهری در شهرهای مقصد گردشگری با استفاده از روش IPA (مطالعه موردی، تنکابن). در گردشگری شهری. 2 (3). 219–231.
عابدی­جعفری، ‌حسن؛ تسلیمی، ‌محمدسعید؛ فقیهی، ‌ابوالحسن و شیخ‌زاده، ‌محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین. روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی. 5 (10). 151-198.
عطاردی، ‌محمدرضا و زیبنده، ‌حسین (1401). تبیین تغییر در خط‌مشی‌های فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر چارچوب ائتلاف مدافع (مورد مطالعه. خط‌مشی تعیین پهنای باند اینترنت ثابت). مدیریت دولتی. 52 (14). 235-256.
فارسیان، محمدرضا (1394). بررسی فقهی و حقوقی وظایف و اختیارات شورای عالی فضای مجازی. (پایان‏نامه دوره کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
فیروزآبادی، ‌سید‌ابوالحسن و احمدآبادی‌آزادی، ‌جواد (1399). تحلیل پیشینه حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران. دانش سیاسی. 32 (16). 563-598.
گودرزی، ‌احمد و فراهانی، ‌مصطفی (1382). ارزشیابی عملکرد. تدبیر. 14 (142). 76-79.
مرادخانی، فردین و تلکو، سمیه (1400). تعدد نهادهای قانون‏گذاری با تأکید بر جایگاه مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی ایران. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر. 12 (22). 25-67.
محمدی، رضا؛ شریعتی، صدیقه؛ پرند، کورش و پورعباس، عبدالرسول (2023). طراحی و استقرار نظام ارزشیابی کلان عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. 13 (4). 91-124.
هیئت وزیران (1384). سند راهبردی افتا . تهران: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات. 1-10
هیئت وزیران (1384) .اساسنامه شورای عالی فناوری اطلاعات. تهران: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات. 1-5
Attride-Stirling, Jennifer (2001). Thematic networks. An analytic tool for qualitative research. In Qualitative research. 1 (3). 385–405.
Braun, Virginia; Clarke, Victoria (2006). Using thematic analysis in psychology. In Qualitative research in psychology. 3 (2). 77–101.
Fitzpatrick, Jody L.; Sanders, James R.; Worthen, Blaine R.; Wingate, Lori A. (2012): Program evaluation. Alternative approaches and practical guidelines: Pearson Boston.
Shafritz, Jay M.; Borick, Christopher P. (2008). Introducing public policy. New York: Pearson Longman. 56-64.
Siniscalchi, Jason M.; Beale, Edward K.; Fortuna, Ashley (2008). Using importance‐performance analysis to evaluate training. In Performance improvement. 47 (10). 30–35.
Stufflebeam, D. L., & Coryn, C. L. (2014). Evaluation theory, models, and applications. John Wiley & Sons.
Taplin, Ross H. (2012). Competitive importance-performance analysis of an Australian wildlife park. In Tourism Management. 33 (1). 29–37.
Holloway, Immy; Todres, Les (2003). The status of method. Flexibility, consistency and coherence. In Qualitative research. 3 (3). 345–357.
  • تاریخ دریافت: 18 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 08 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1403