اندیشه مدیریت راهبردی
طراحی مدل شناسایی و رتبهبندی موانع ارتقا فرهنگ سازمانی دستگاههای اجرایی با رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
3 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
چکیده
فرهنگ سازمانی در سازمانهای دولتی، همانند روحی است که در کالبد این سازمان‌ها دمیده می‌شود و هویت، عملکرد و تعاملات آنها را شکل می‌دهد و نقشی حیاتی در موفقیت سازمانهای دولتی دارد. هدف از این مقاله واکاوی مقوله فرهنگ سازمانی در دستگاههای اجرایی می‌باشد. در این مقاله با مرور ادبیات و مبانی نظری فرهنگ سازمانی و جایگاه آن در نظام اداری فهرستی اولیه از مسائل حوزه فرهنگ سازمانی احصا گردید. در ادامه با مصاحبه با 17 نفر از خبرگان مربوطه و با استفاده از روش تحلیل مضمون شبکه مسائل حوزه فرهنگ سازمانی نهایی گردید. با عنایت به اینکه حل این مسائل در دستگاههای اجرایی می‌بایست براساس اولویتبندی انجام پذیرد؛ از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای اولویتبندی این مسائل استفاده کردیم. خروجی روش تحلیل مضمون به عنوان ورودی روش AHP قرار گرفته است. مدل سلسله مراتبی طراحی شده از سه سطح تشکیل شده است. در سطح اول هدف مسئله، در سطح دوم معیار‌های اصلی و در سطح سوم گزینه‌ها قرار گرفته است. نتایج حاصله حاکی از این است که معیار «موانع مرتبط با ساختار و روابط سازمانی»، «چالشهای مرتبط با ماهیت فرهنگ سازمانی»، «ضعف در طراحی و اجرای مدل‌های توسعه فرهنگ سازمانی» به ترتیب اولویت اول تا سوم شناخته شدند. در سطح گزینه‌های مدل سلسله مراتبی که پائین ترین سطح مدل است، چالشهای دستگاههای اجرایی در حوزه فرهنگ سازمانی قرار دارد. از میان ۱۹ چالش اصلی شناسایی شده، «تغییر فرهنگ با تغییر قدرت در لایه سیاسی» اولویت اول و «استفاده نکردن از ظرفیت‌های رسانه‌ای و افکارسنجی» اولویت دوم را به خود اختصاص داده است. «بی توجهی به نهاد خانواده و مدرسه در ساخت فرهنگ»، «عدم امکان توسعه فرهنگ سازمانی از طریق بروکراسی و تدوین ضوابط» در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اسدپور، هاجر؛ قلعهنویی، محمود و بهرامیان، آرمین (1401). تدوین مدل روش پژوهش در مطالعات منظر شهری با تأکید بر پیاز پژوهش ساندرز. فصلنامه مطالعات شهری. 12 (45). 3-18.
افراسیابی، رویا؛ حافظیان، مریم و خزاعی، محمد (1401). نگاشت مدل ساختاری تفسیری جهت استقرار فرهنگ سازمانی در سازمان آموزش و پرورش با استفاده از ISM. دوماهنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 13 (4). 171-191.
الهیار، بیگی فیروزی و باشکوه، محمد (1400). تأثیر هوش فرهنگی کارکنان بر فرهنگ سازمانی بیمارستان. مجله اخلاق پزشکی. 15 (46). 1-13.
امیرنژاد، قنبر؛ لطفی زنگنه درویش، مصدق و مکوندی، فواد (1394). شناسایی و اولویتبندی ابعاد فرهنگ سازمانی مؤثر بر کاهش اینرسی سازمانی در سازمان تامین اجتماعی ایران با استفاده از تکنیک AHP. مطالعات رفتاری در مدیریت. 6 (11). 67-87.
امیری، محمدرضا؛ ضیایی، ثریا؛ شریفمقدم، هادی و فیاضی، بی‌بی مرجان (1397). طراحی الگوی فرهنگ سازمانی اثربخش در کتابخانه‌های عمومی ایران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی. ۲۴ (۴). ۵۰۱–۵۲۱.
بیگدلی، محمدمهدی؛ عصاره‌نژاد دزفولی، سینا؛ حمزه‌پور، مهدی و پهلوانی زاده، محمد (1396). شناسایی و سطحبندی مؤلفههای فرهنگ سازمانی جهادی در سازمانهای مردم نهاد فرهنگی. مطالعات راهبردی بسیج. 20 (76). 93-124.
پاشایی هولاسو، امین و دهقانیپوده، حسین (1397). طراحی مدل تعاملی گونههای فرهنگ سازمانی بر تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان مبتنی بر دیدگاه حضرت امام خامنهای (مدظله العالی). فرهنگ در دانشگاه اسلامی. 8 (2). 225-250.
توکلی، غلامرضا؛ حمیدی‌فر، زهرا و محمدظاهری، محمد (1400). مدلسازی چالشها و موانع رفتاری کارکنان در استقرار فرهنگ سازمانی مطلوب در سازمانهای دولتی. مطالعات راهبردی بسیج. ۲۴ (۹۰). ۷۹–۱۰۲.
جلالی فراهانی، مجید؛ فریدونی، مسعود و ظفری، رویا (1396). ارائه مدل تبیین تأثیر فرهنگ سازمانی بر یادگیری سازمانی و بهره‌وری نیروی انسانی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. 4 (1). 41-48.
حسینی، روح الله (1402). طراحی مدل ساختاری تفسیری فرهنگ سازمانی مبتنی بر دانایی: ارائه رویکردی نوین طراحی براساس سیستمهای فازی. پژوهشهای روانشناختی در مدیریت. 9 (2). 275-294.
حمدی، کریم؛ مهرآراد، محمدحسین و خلیلی عراقی، مریم (1401). شناسایی و اولویتبندی پیشرانهای توسعه فرهنگ سازمانی در شرکت ملی گاز ایران با استفاده از روش دلفی فازی. مدیریت فرهنگ سازمانی. 20 (1). 119-141.
خامهچی، حامد؛ رنگریز، حسن و پشوتنیزاده، هومن (1399). الگوی پیامدهای فرهنگ سازمانی با رویکرد ترکیبی فراتحلیل و مدلسازی ساختاری تفسیری (مطالعه موردی: دانشگاه خوارزمی). فرهنگ در دانشگاه اسلامی. 10 (3). 388-369.
رازنهان، فیروز؛ مولایی قرا، مهدی؛ زاهدی، سیدمحمد و معیدفر، سعید (1399). سنجش فرهنگ اداری ایران: با رویکردی نهادی. فرآیند مدیریت و توسعه. 33 (1). 81-104.
رزقی شیرسوار، هادی و گلبان، جواد (1399). کاربرد مدل ISM جهت سطحبندی مؤلفههای فرهنگ سازمانی و رتبهبندی مؤلفهها با استفاده از روش AHP. مدیریت فرهنگ سازمانی. 18 (4). 775-798.
رستهمقدم، آرش؛ رحیمیان، حمید و عباسپور، عباس (1392). شناسایی چالشهای فرهنگ سازمانی و پیشنهاد راهکارهای تغییر آن مورد مطالعه: سازمانهای دولتی شهر تهران. مدیریت فرهنگ سازمانی. 11 (4). 111-135.
کارانجام، سیده شیما؛ ابراهیمی، ابوالقاسم و عباسی، عباس (1398). مدل کهکشانی، استعارهای نو در حوزه فرهنگ سازمانی (مطالعه موردی: برج پژوهشی محمد رسول الله (ص) دانشگاه علوم پزشکی شیراز). مدیریت فرهنگ سازمانی. 17 (1). 145-172.
لطفی جلالآبادی، مصطفی (1402). شناسایی و رتبهبندی الگوی فرهنگ سازمانی نیروهای مسلح در دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس. 9 (3). 81-103.
مرادی چالشتری، جواد؛ مرادی، محمدرضا؛ نوروزی قهفرخی، سهیلا و جمالی گله، محمود (1393). ارائه مدل فرهنگ سازمانی و موفقیت مدیریت دانش در دانشکده‌های تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی. رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی. 2 (5). 9-24.
وظیفه دمیرچی، قادر (1399). شناسایی و اولویتبندی عوامل فرهنگی و ساختاری مؤثر برنظارت پذیری در دستگاههای اجرایی کشور. مطالعات رهبری فرهنگی. 2 (4). 3-16.
یعقوبی، نورمحمد و فردین، مرضیه (1396). شناسایی و اولویتبندی شیوههای نهادینهسازی فرهنگ سازمانی مبتنی بر کرامت انسانی و ارج نهادن به سرمایههای انسانی (مورد مطالعه: دانشگاه سیستان و بلوچستان). مطالعات فرهنگ سازمانی. 15 (4). 735-765.
Alturki, Ryan (2021). Research Onion for Smart IoT-Enabled Mobile Applications. In Scientific Programming. 2021 (2). 1–9. DOI: 10.1155/2021/4270998.
baidi, khu (Ed.) (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture. Third.
Besio, Cristina; Tacke, Veronika (2023). Old and New Organizational Forms in a Complex Society: A Systems-Theoretical Perspective. In Critical Sociology. Article 08969205231189472. DOI: 10.1177/08969205231189472.
Cameron, Kim S.; Quinn, Robert E. (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture. Based on the Competing Values Framework. 2nd ed (Online-ausg.). Somerset: Wiley (EBL-Schweitzer).
Chell, Elizabeth (1987). What are Organizations? In Elizabeth Chell (Ed.): The Psychology of Behaviour in Organizations. London: Palgrave Macmillan UK. pp. 157–176.
Creswell, J (2007). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches: sage publications.
Grant, Suzanne; Guthrie, Bruce; Entwistle, Vikki; Williams, Brian (2014). A meta-ethnography of organisational culture in primary care medical practice. In Journal of health organization and management. 28 (1). 21–40. DOI: 10.1108/JHOM-07-2012-0125.
Gray, Barbara; Bougon, Michel G.; Donnellon, Anne (1985). Organizations as Constructions and Destructions of Meaning. In Journal of Management. 11 (2). 83–98. DOI: 10.1177/014920638501100212.
Gulua, Ekaterine; Kharadze, Natalia (2023). Organizational Culture Management Challenges. In European Journal of Interdisciplinary Studies. 9 (2). 88–106. DOI: 10.2478/ejis-2023-0018.
Hatch; Mary, Jo; Cunliffe, Ann L. (2015). Organization Theory. Third Edition – Hatch. Mary Jo. In DOKUMEN.TIPS.
Hayden, A. (1979). Organization and Management. In The British Journal of Social Work. DOI: 10.1093/oxfordjournals.bjsw.a057070.
Hsiung, Kimberly S.; Colditz, Jason B.; McGuier, Elizabeth A.; Switzer, Galen E.; VonVille, Helena M.; Folb, Barbara L.; Kolko, David J. (2021). Measures of Organizational Culture and Climate in Primary Care: a Systematic Review. In Journal of general internal medicine. 36 (2). 487–499. DOI: 10.1007/s11606-020-06262-7.
Maulidza, Muhammad (2023). Human Resource Management Strategy: Organizational Culture on Local Government Agency in using IT Governance System.
Melnikovas, Aleksandras (2018). Towards an Explicit Research Methodology: Adapting Research Onion Model for Futures Studies.
Micelotta, E.; Lounsbury, M. (2019). Building bridges to cross oceans: Reflections on organization studies in the 21st century.
Mosadeghrad, Ali Mohammad; Sokhanvar, Mobin (2017). Organizational culture of selected hospitals of Tehran city. In 2008-1928. 16 (2). 46–57.
Professor, Asso; Devadoss, Samuel (2023). A STUDY ON WORK LIFE BALANCE AMONG NURSES AT GVN HOSPITAL, TRICHY (ISBN).
Schein, Edgar H. (2017). Organizational culture and leadership. 5th Edition. Hoboken: Wiley.
Shao, Zhen (2019). Interaction effect of strategic leadership behaviors and organizational culture on IS-Business strategic alignment and Enterprise Systems assimilation. In International Journal of Information Management. 44. 96–108. DOI: 10.1016/j.ijinfomgt.2018.09.010.
Siti Mardiana (2020). Modifying Research Onion for Information Systems Research. In Solid State Technology. 63 (4). 1202–1210.
STÂNGĂ, Aida Virginia; COTOI, Nicoleta; DUMITRU, Anca Marinela (2023). Cultura organizațională, ca personalitate a organizației. In AUCSFLSA. (1). 167–183. DOI: 10.52744/aucsflsa.2023.01.16.
Thomaidou Pavlidou, Christina; Efstathiades, Andreas (2021). The effects of internal marketing strategies on the organizational culture of secondary public schools. In Evaluation and Program Planning. 84. 101894. DOI: 10.1016/j.evalprogplan. 2020.101894.
Tomohardjo, Irmulansati; Kuswarno, Engkus; Hadisiwi, Rohanda (2019). Identifying the Pattern of Organizational Culture in Indonesian Government Agencies. In. Proceedings of the International Conference on Psychology and Communication 2018 (ICPC 2018). Jakarta, Indonesia, 7/10/2018 - 7/11/2018. Paris. France: Atlantis Press.
Warrick, D. D. (2017). What leaders need to know about organizational culture. In Business Horizons. 60 (3). 395–404. DOI: 10.1016/j.bushor.2017.01.011.
Yazici, Senem; Karabag, Atila (2019). Organizational Culture, Learning Organization and Innovation in German Higher Education Institutions. In. IACCM-IÉSEG CONFERENCE Intercultural competencies for a disruptive VUCA world: Exploring creativity, innovation, resilience & resistance in intercultural research, training & management.
Asadpour, Hajar; Ghale-Novi, Mahmoud and Bahramian, Armin (2015). Developing a research method model in urban landscape studies with emphasis on Saunders' research onion. Quarterly Journal of Urban Studies. 12 (45). 3-18.
Afrasiabi, Roya; Hafezian, Maryam and Khazaei, Mohammad (2015). Mapping an interpretive structural model for establishing organizational culture in education organizations using ISM. New Approach to Educational Management Bimonthly. 13 (4). 171-191.
Allahyar, Beigi Firouzi and Bashkoh, Mohammad (2012). The effect of employees' cultural intelligence on hospital organizational culture. Journal of Medical Ethics. 15 (46). 1-13.
Amirnezhad, Ghanbar; Lotfi Zanganeh Darvish, Mosaddeq and Makoundi, Fawad (2015). Identifying and prioritizing organizational culture dimensions effective in reducing organizational inertia in the Iranian Social Security Organization using the AHP technique. Behavioral Studies in Management. 6 (11). 67-87.
Amiri, Mohammad Reza; Ziaei, Soraya; Sharif-Moghaddam, Hadi and Fayazi, Bibi Marjan (2018). Designing an Effective Organizational Culture Model in Iranian Public Libraries. Information Research and Public Libraries. 24 (4). 501–521.
Bigdali, Mohammad Mehdi; Osare-Nejad-Dezfuli, Sina; Hamzehpour, Mehdi and Pahlavanizadeh, Mohammad (2017). Identifying and Leveling the Components of Jihadi Organizational Culture in Cultural Non-Governmental Organizations. Basij Strategic Studies. 20 (76). 93-124.
Pashaei-Holaso, Amin and Dehghani-Poodeh, Hossein (2018). Designing an Interactive Model of Organizational Culture Types on the Realization of Knowledge-Based Resistance Economy Based on the Perspective of Imam Khamenei (May Allah Protect Him). Culture in the Islamic University. 8 (2). 225-250.
Tavakoli, Gholamreza; Hamidifar, Zahra and Mohammadzaheri, Mohammad (1400). Modeling the behavioral challenges and obstacles of employees in establishing a desirable organizational culture in government organizations. Basij Strategic Studies. 24 (90). 79–102.
Jalali Farahani, Majid; Fereydouni, Masoud and Zafari, Roya (2017). Presenting a model to explain the effect of organizational culture on organizational learning and human resource productivity. Organizational Behavior Management Studies in Sports. 4 (1). 41-48.
Hosseini, Ruhollah (1402). Designing an interpretive structural model of organizational culture based on knowledge: Presenting a new design approach based on fuzzy systems. Psychological Research in Management. 9 (2). 275-294.
Hamdi, Karim; Mehrarad, Mohammadhossein and Khalili-Iraqi, Maryam (1401). Identifying and prioritizing the drivers of organizational culture development in the National Iranian Gas Company using the fuzzy Delphi method. Organizational Culture Management. 20 (1). 119-141.
Khamechi, Hamed; Rangriz, Hassan and Pashtotni-Zadeh, Hooman (2019). Pattern of organizational culture consequences with a combined approach of meta-analysis and interpretive structural modeling (Case study: Kharazmi University). Culture in Islamic University. 10 (3). 388-369.
Raznehan, Firouz; Molaei-Ghara, Mehdi; Zahedi, Seyed Mohammad and Moeedfar, Saeed (2019). Measuring Iran's administrative culture: with an institutional approach. Management and Development Process. 33 (1). 81-104.
Rezghi Shirsavar, Hadi and Golban, Javad (2019). Application of the ISM model to level organizational culture components and rank components using the AHP method. Organizational Culture Management. 18 (4). 775-798.
Rosteh-Moghaddam, Arash; Rahimian, Hamid and Abbaspour, Abbas (2013). Identifying the challenges of organizational culture and proposing solutions for its change. Case study: Tehran government organizations. Organizational Culture Management. 11 (4). 111-135.
Karanjam, Seyedeh Shima; Ebrahimi, Abolghasem and Abbasi, Abbas (2019). Galactic model, a new metaphor in the field of organizational culture (Case study: Research Tower of Muhammad Rasoolullah (PBUH) Shiraz University of Medical Sciences). Organizational Culture Management. 17 (1). 145-172.
Lotfi Jalalabadi, Mustafa (2013). Identifying and ranking the organizational culture model of the armed forces in the Sacred Defense. Sacred Defense Studies. 9 (3). 81-103.
Moradi Chaleshtari, Javad; Moradi, Mohammad Reza; Norouzi Ghahfarkhi, Soheila and Jamali Goleh, Mahmoud (2014). Presenting a model of organizational culture and the success of knowledge management in the faculties of physical education of Islamic Azad University. New approaches in sports management. 2 (5). 9-24.
Vazvi Damirchi, Qader (2019). Identifying and prioritizing cultural and structural factors affecting monitoring in the country's executive bodies. Cultural Leadership Studies. 2 (4). 3-16.
Yaghoubi, Noor Mohammad and Fardin, Marzieh (2017). Identifying and prioritizing methods for institutionalizing organizational culture based on human dignity and valuing human capital (case study: University of Sistan and Baluchestan). Organizational Culture Studies. 15 (4). 735-765.
)
دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 38
دی 1402صفحه 151-184
- تاریخ دریافت: 29 اردیبهشت 1403
- تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1403
- تاریخ پذیرش: 22 خرداد 1403