اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

واکاوی ابعاد کلان اقتصاد چرخه‌ای مبتنی بر رویکرد ترکیبی فراترکیب و نگاشت شناخت فازی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استاد گروه مدیریت صنعتی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

4 استاد گروه مهندسی صنایع دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه غیرانتفاعی علوم و فنون، بابل، ایران.

10.30497/smt.2024.244711.3481

چکیده

اقتصاد چرخه‌ای نگاه غیرخطی نوین در حوزه‌های تولید و مصرف دارای مزایای بسیاری بوده و توجه افراد و سازمان‌های متعددی را به جهت منافع و ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی و محیطی به خود جلب نموده است. سطح کلان اقتصاد چرخه‌ای مسائل و موضوعات، سیاست‌های کلان را شامل شده و محل تجمیع همه رویه‌ها و فرایندهای سطوح شرکتی و میان‌شرکتی است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش فراترکیب، دلفی فازی و نگاشت شناختی فازی به شناسایی مولفه‌ها و اقدامات موثر در سطح کلان اقتصاد چرخه‌ای و چگونگی نحوه روابط علّی میان آن‌ها می-پردازد. از این‌رو مقالات مرتبط با اقتصاد چرخه ای از سال‌ 2015 تا 2020 ملاک عمل قرار گرفته است. 104 مقاله از پایگاه علمی وب‌آف‌ساینس و اسکوپوس موردمطالعه قرار گرفت. به‌منظور ارزیابی میزان توافق میان کدگذاری‌ها، از نرم‌افزار spss و آزمون کاپا استفاده‌شده است. مولفه‌ها و اقدامات موثر در چهار دسته سیاست‌های کلان، اقدامات کلان، زیرساخت‌های کلان و فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی کلان دسته‌بندی و نگاشت شناختی فازی ادغامی خبرگان ترسیم گردید. وزن اعتباری اثرگذاری در نگاشت شناختی فازی ادغامی نشان ‌می‌دهد مدیریت کارای منابع طبیعی و محیطی، ارائه آموزش‌ها به مشتریان و شرکت‌ها، تدوین سیاست‌ها و مشوق‌های حمایتی و فعال ‌نمودن بازارهای محصولات دست دوم و بازیافتی مهم‌ترین می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

باصولی، مهدی و درخش، سعیده (1400). بررسی نیازهای زائران معلول در اماکن مذهبی (مطالعه‌ی موردی: حرم مطهر رضوی). فصلنامه علمی فرهنگ رضوی. 9 (35). 37-61.
رعنایی کردشولی، حبیب‌اله؛ نیکبخت، امین؛ مصطفایی دولت‌آباد، خدیجه و خلیلی‌پور، حاتم (1399). ارزیابی ظهور و بروز ویژگی­های سازمان نوروتیک در سازمان‌ها: مطالعه‌ای در آموزش و پرورش با رویکرد نگاشت شناختی فازی. مدیریت دولتی. 12 (3). 461-493.
رضائی پندری، عباس؛ آذر، عادل؛ تقوی، الهوردی و مقبل باعرض، عباس (1393). ارائه مدل ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین خدمات با رویکرد نگاشت شناختی فازی (موردمطالعه: صنعت بیمه). فصلنامه چشم­انداز مدیریت صنعتی. (16). 93-75.
رمضانی، ابوالفضل و میرزامحمدی، علی (1392). تحلیل شبکه­های اجتماعی: به همراه آموزش نرم‌افزار Ucinet. انتشارات جامعه شناسان. نوبت چاپ اول.
سنگبر، محمدعلی؛ صافی، محمدرضا و آذر، عادل (1399). کاربردی نگاشت شناختی فازی به‌منظور طراحی ساختار علی و تحلیل توانمندسازهای مدیریت زنجیره تأمین پایدار در صنعت پتروشیمی. پژوهش‌های مدیریت عمومی. 12 (43). 5-29.
محسنی کیاسری، مصطفی؛ محمدی، مهدی؛ جعفرنژاد، احمد؛ مختارزاده، نیما و اسدی فرد، رضا (1396). دسته­بندی ابزارهای سیاست نوآوری تقاضامحور با استفاده از رویکرد فراترکیب. مدیریت نوآوری. 8 (2). 109-138.
نوروزی، عفت؛ مشایخ، جواد و محسنی کیاسری، مصطفی (1397). واکاوی مفهوم و ابعاد دیپلماسی علم و فناوری مبتنی بر رویکرد فراترکیب. مدیریت نوآوری 7 (2). 1-24.
 
Antikainen, M.Valkokari, K, (2016). A Framework for Sustainable Circular Business Model Innovation. Journal of Technology Innovation Management Review. 6 (7). 5-12. DOI: 10.22215/timreview/1000.
Bueren ,B.J.A., Iyer-Raniga, U., Leenders., M.A.A.M., Argus., K. (2021). Comprehensiveness of circular economy assessments of regions: a systematic review at the macro-level. journal of environmental research letters. (16).103001. https://doi.org/10.1088/1748-9326/ac209c.
Bressanelli, G., Perona, M., Saccani, N. (2018). Challenges in supply chain redesign for the Circular Economy: a literature review and a multiple case study. International Journal of Production Research. 57 (23). 7395-7422. https://doi.org/10.1080 /00207543 .2018.1542176.
Camacho-Otero, J., Boks, C,. Pettersen, I.N. (2018). Consumption in the Circular Economy:A Literature Review. Sustainability. 10 (8). 27-58. doi:10.3390/su10082758.
Di Tullio, P., Valentinetti, D., Rea, M.A (2018). The Competitiveness of Firms through the Sustainable Business Model: A Decade of Research. L'industria. PP. 357-386. DOI: 10.1430/92510.
Eden, C., Ackermann, F., & Cropper, S. (1992). The analysis of cause maps. Journal of Management Studies. 29 (3). 309-324 .
Esmaeilian, B., Wang, B., Lewis, K., Duarte, F., Ratti, C., Behdad, S. (2018). The future of waste management in smart and sustainable cities: A review and concept paper. Waste Management. 81. 177–195. https://doi.org/10.1016 /j.wasman.2018.09.047.
Garcia-Muiña, F.E., González-Sánchez, R., Ferrari, A.M., Settembre-Blundo, D. (2018). The Paradigms of Industry 4.0 and Circular Economy as Enabling Drivers for the Competitiveness of Businesses and Territories: The Case of an ItalianCeramic Tiles Manufacturing Company. Social Sciences. 7 (12). 255. https://doi.org/ 10.3390 /socsci7120255.
Geissdoerfer M, Morioka SN, De Carvalho MM, Evans S. (2018). Business models and supply chains for the circular economy. Journal of Cleaner Production. 90. 712-721. doi: 10.1016/j.jclepro.2018.04.159.
Geissdoerfer, M., Paulo, S., Bocken, N.M.P. (2017). The Circular Economy – a new sustainability paradigm?. Journal of Cleaner Production. 143. 757-768. https://doi.org/ 10.1016/j. jclepro.2016.12.048.
Ghisellini, P., Cialani, C., Ulgiati, S. (2016). A review on circular economy: the expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal of Cleaner Production. 114. 11 –32.
Gregson, N., Crang, M., Fuller, S., & Holmes, H. (2015). Interrogating the Circular Economy: the Moral Economy of Resource Recovery in the EU. Economy and Society. 44 (2). 218-243. doi.org/10.1080/ 03085147 .2015. 1013353.
Goyal, S., Esposito, M., & Kapoor, A. (2018). Circular economy business models in developing economies: Lessons from India on reduce, recycle, and reuse paradigms. Thunderbird International Business Review. 60 (5). 729-740. doi: 10.1002/tie.21883.
Hofmann, Florian (2019). Circular Business Models: Business approach as driver or obstructer of sustainability transitions?. Journal of Cleaner Production. 224. 261-374. doi: 10.1016/ j.jclepro.2019.03.115.
Holtström, J., Bjellerup, C., Eriksson, J. (2019). Business model development for sustainable apparel consumption:The case of Houdini Sportswear. Journal of Strategy & Management. 12 (4). 481-504. DOI 10.1108/ JSMA-01-2019-0015.
Kahraman, Cengiz (2008). Fuzzy Multi-Criteria Decision Making: Theory and Applications with Recent Developments Front Cover. 16. 54. Springer optimization and its applications. ISSN 1931-6828.
Kirchherr, J.; Reike, D.; Hekkert, M. (2017). Conceptualizing the circular economy: An analysis of 114 definitions.Resources, Conservation & Recycling.127. 221–232. doi.org/10.1016/j .resconrec. 2017. 09.005.
Korhonen, J., Honkasalo, A., & Seppälä, J. (2018). Circular economy: The concept and its limitations. Ecological Economics. 143. 37–46. doi.org/10.1016/j. ecolecon. 2017.06. 041.
Kosko, B. (1986). Fuzzy cognitive maps. International journal of man-machine studies. 24 (1). 65-75 .
Lancaster, M. (2002). Principles of sustainable and green chemistry. In J. Clark & D. Macquarrie (Eds.). Handbook of green chemistry and technology. 10–27. Oxford: Blackwell.  https://doi.org/10.1002/9780470988305.ch2
Lathti.T., Wincent,J., Parida, V. (2018). A Definition and Theoretical Review of the Circular Economy, Value Creation, and Sustainable Business Models: Where Are We Now and Where Should Research Move in the Future?. Jornal of sustainability. 10 (8). doi:10.3390/ su10082799.
Lazarevic, D., Valve, H. (2017). Narrating expectations for the circular economy: Towards a common and contested European transition. Energy Res. Soc. Sci. 31. 60–69.
Lewandowski, M. (2016). Designing the Business Models for Circular Economy—Towards the Conceptual Framework. Sustainability. 8 (1). https://doi.org/10.3390/su8010043.
Markoczy, L. & Goldberg, J. (1995). A method for eliciting and comparing causal maps. Journal of Management. 21 (2). 305-333.
Merli, R., Preziosi, M., Acampora, A. (2017). How do scholars approach the circular economy? A systematic literature review. Journal of Cleaner Production. 178. 703-722 doi: 10.1016/j.jclepro.2017.12.112.
Murray, A., Skene, K., Haynes, K. (2017). The circular economy: an interdisciplinary exploration of the concept and application in a global context. Journal of Business Ethics. 140. 369-380. DOI 10.1007/s10551-015-2693-2.
Näyhä, A. (2019). Transition in the Finnish forest-based sector: Company perspectives on the bioeconomy, circular economy and sustainability. Journal of Cleaner Production. 209. 1294-1306. doi.org/10.1016 /j.jclepro .2018.10.260.
Nosratabadi , S., Mosavi, A., Shamshirband, Sh., Zavadskas, E.K., Rakotonirainy, A., Chau, K.W. (2019). Sustainable Business Models: A Review. Sustainability. 11 (6). doi:10.3390/ su11061663.
Özesmi, U., & Özesmi, S. (2003). A participatory approach to ecosystem conservation: fuzzy cognitive maps and stakeholder group analysis in Uluabat Lake, Turkey. Environmental Management. 31 (4). 518-531. DOI:10.1007/s00267-002-2841-1
Parida, V., Wincent, J. (2019). Why and how to compete through sustainability: a review and outline of trends influencing firm and network-level transformation. International Entrepreneurship & Management Journal. 15. 1–19. doi.org/10.1007/s11365-019-00558-9.
Pohlmann, C.R., AnnibalJosé, S., M.B., AndréLuis, K. (2019). The role of the focal company in sustainable development goals: A Brazilian food poultry supply chain case study. Journal of Cleaner Production. 245. doi: https://doi.org/ 10.1016 /j.jclepro. 2019.118798.
Poponi, S., Arcese,G., Mosconi,E.M., Di Trifiletti,M.A. (2020). Entrepreneurial Drivers for the Development of the Circular Business Model: The Role of Academic Spin-Off. Sustainability. 12 (1). 423. doi:10.3390 /su12010423.
Reinhardta, R., Christodoulou, I., Gassó-Domingo, S., García, B.A. (2019). Towards sustainable business models for electric vehicle battery second use: A critical review. Journal of Environmental Management. 245. 432-446. doi.org/10.1016/j.jenvman.2019.05.095.
Rizos, V., Tuokko, K., Behrens, A. (2017). The Circular Economy: A review of definitions, processes and impacts. CEPS Research Report No 2017/8. doi:10.1017/ CBO9781107415324.004.
Salvador, R., Barros, M.V., Mendes da Luz, L., Piekarski, C .M., Carlos de Francisco,A. (2020). Circular business models: Current aspects that influence implementation and unaddressed subjects. Journal of Cleaner Production. 250. doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119555.
Saidani, M., Yannou, B., Leroy, Y., Cluzel, F. (2017). How to Assess Product Performance in the Circular Economy? Proposed Requirements for the Design of a Circularity Measurement Framework. Recycling. 2 (6). doi:10.3390/ recycling2010006.
Seidel., J., A.-P. Barquet, A.P., Kohl, H. (2017). Future of Business Models in Manufacturing. Sustainable Manufacturing. 149-162. DOI. 10.1007/978-3-319-485140_10.
Selvefors, A., Rexfelt, O., Renstrom, S., Stromberg, H. (2019). Use to use e A user perspective on product circularity. Journal of Cleaner Production. 223. 1014-1028. doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.03.117.
Sandelowski, M. and Barroso, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. New York: Springer.
Unal, E., Urbinati, A., Chiaroni, D., Manzini, R. (2019). Value Creation in Circular Business Models: The case of a US small medium enterprise in the building sector. Resources, Conservation & Recycling. 146. 291–307.  doi .org/10.1016/j.resconrec.2018.12.034.
Veleva, V., Bodkin, G. (2018). Corporate-entrepreneur collaborations to advance a circular economy. Journal of Cleaner Production. 188. 20-37. https://doi.org /10.1016/j.jclepro.2018.03.196.
Vence, X., Pereira, A. (2019). Eco-innovation & Circular Business Models as drivers for a circular economy. Contaduría y Administración. 64 (1). 1-19. doi.org /10.22201/fca.24488410e.2019.1806.
World Economic Forum (WEF). (2014). Towards the circular economy: Accelerating the scale-up across global supply chains. Retrieved May 1. 2016. from http://www3.weforum.org/ docs/ WEF_ENV_Towards Circular Economy _Report_2014.pdf.
Zhu D J and Huang X F (2005). Building up a model for circular economy based on object, main body, policy Naikai Acad. J. 4 86e93.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 37
مهر 1402
صفحه 41-76
  • تاریخ دریافت: 30 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 21 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1402