اندیشه مدیریت راهبردی
سناریونگاری آینده دانشگاه امام صادق (ع) در افق 1412
نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
2 استادیار گروه علم و فناوری، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.
3 استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
4 دانشجوی دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ایجاد تصویری از آینده دانشگاه امام صادق (ع) انجام شد و در این راستا از روش سناریونگاری شبکه جهانی کسب و کار استفاده کرد. مبتنی بر یافته‌های این پژوهش 28 مورد از عوامل کلیدی اثرگذار بر آینده دانشگاه امام صادق در افق 1412 شناسایی و در 6 بعد مبتنی بر الگوی تحلیل PESTEL ، دسته‌بندی شدند که مبتنی بر نظر خبرگان، 9 مورد از این عوامل میانگین اهمیت و عدم قطعیت بیش از میانگین داشتند و به عنوان عدم قطعیت‌های مهم احصا شدند؛ در مرحله بعد این 9 عامل مبتنی بر تاثیرگذاری و تاثیرپذیری بر سیستم آینده دانشگاه با استفاده از روش ساختاری و بهره گیری از نرم افزار MICMAC مشخص و مکان یابی شدند و در نهایت مبتنی بر جمع‌بندی مطالب در یک پنل خبرگانی، دو عامل «تامین مالی دانشگاه» و «میزان اقبال به دانشگاه» به عنوان عدم قطعیت‌های کلیدی مبنای نگارش سناریوها قرار گرفتند؛ در نهایت بر مبنای این دو عامل، 4 سناریو شامل «عمارت با شکوه»، «قلعه فراموشی»، «کلبه شلوغ» و «تاریک خانه» نگاشته شد و ابعاد و نشانگر‌های هر سناریو برای سازمان ترسیم و مشخص شده تا بتواند مسیری روشنتر از آینده را پیش روی مسئولان امر قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اصغری، سعید و اکبرپور شیرازی، محسن (1397). ارائه سناریوهای آینده آموزش عالی کشور با استفاده از روش نقشه شناختی فازی. فصلنامه پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی. ۲۴ (۱). ۲۶-۱.
امین بیدختی، علیاکبر؛ رستگار، عباسعلی و نامنی، احمد (1394). آیندهپژوهی تغییرات رویکردی آموزش عالی در توسعه سرمایه انسانی کشور؛ سناریویی محتمل برای افق 1410، پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی. 21 (3). 31-56.
بل، وندل (1398). مبانی آیندهپژوهی: تاریخچه، اهداف و دانش. (مترجمان، مصطفی تقوی و محسن محقق) تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی. مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی. چاپ چهارم.
حاج آقا معمار، حامد؛ رحیمنیا، فریبرز و خوراکیان، علیرضا (1392). سناریونگاری شبکه جهانی کسبوکار. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی. 4 (16). 61-87.
حسینیمقدم، محمد (1400). روندهای جهانی علم و فناوری، راهبردها و اولویت‌های آینده پژوهی آموزش عالی در ایران، دوفصلنامه علمی آینده پژوهی ایران. 6 (2). 1-28.
داناییفرد، حسن؛ الوانی، مهدی و آذر، عادل (1393). روششناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: انتشارات صفار. چ 9.
ربانی، طاها (1391). روش تحلیل ساختاری، ابزاری برای شناخت و تحلیل متغیرهای مؤثر بر آینده موضوعات شهری. اولین همایش ملی آینده پژوهی. تهران.
رشید ارده، حبیباله و خزایی، سعید (1395)، تحلیل کلان‌روندهای مؤثر بر آیندۀ بازار صنعت بانکداری با رویکرد تحلیل ساختاری، تحلیل تأثیر متقابل (بر گذر). تحقیقات بازاریابی نوین. 6 (3). 57-86.
زمانی، اصغر و پورآتشی، مهتاب (1399). تحلیل روند تقاضای اجتماعی برای تحصیل در رشته دانشگاهی «آموزش عالی». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. 9 (2). 343-371.
سعیدی، بتول و سلطانی، اصغر (1402). شناسایی و تحلیل روندهای پژوهش برنامه درسی در آموزش عالی ایران. نشریه پژوهش در برنامهریزی درسی. 20 (76). 160-180.
شوارتز، پیتر (1390)، هنر دورنگری: برنامهریزی برای آینده در دنیای عدم قطعیت. (مترجم عزیز علیزاده). تهران: مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری‌‌های دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
صنیع اجلال، مریم و حسینیمقدم، محمد (1399). بین‌المللی‌شدن آموزش عالی و آینده‌ی همگرایی کشورهای اسلامی. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام. 2 (3). 146-166.
طهماسبی، سیامک؛ فرتوکزاده، حمیدرضا؛ بوشهری، علیرضا؛ طبائیان، سیدکمال و قیدرخلجانی، جعفر (1396). سناریونگاری آینده صنایع دریایی. فصلنامه راهبرد دفاعی. 15 (60). 31-74.
عبدالله خانی، علی (1390). فنون پیش‌بینی. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر تهران.
گلن، جروم و گوردون، تئودور (1393). دانشنامه بزرگ روشهای آیندهپژوهی. (مترجمان، مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی‌فر). تهران: تیسا.
لیندگرن، مت و بندولد، هانس (1397). طراحی سناریو (سناریو نویسی): پیوند میان آینده و راهبرد. (مترجم، پرویز احمدی). تهران: انتشارات صفار.
مافی، فرزانه (1390). پژوهشی در حوزه آینده پژوهی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام. مرکز تحقیقات استراتژیک. چاپ اول.
محمدپور، سمانه؛ سالارزهی، حبیبالله؛ کمالیان، امینرضا؛ یعقوبی، نورمحمد و مهدی، محمد (1400). شناسایی و تحلیل پیشران‌های راهبردی دانشگاه کارآفرین با بهره‌گیری از رویکرد تحلیل تأثیرات متقابل. فصلنامه آموزش مهندسی ایران. 23 (89). 133-156.
منتظر، غلامعلی و فلاحتی، نگار (1394). سناریونگاری آینده آموزش عالی ایران و کارکرد فناوری اطلاعات در آن. اولین کنفرانس بینالمللی و چهارمین کنفرانس ملی آموزش مهندسی. شیراز.
مهدی، رضا (1392). آیندهپژوهی در آموزش عالی دانشگاه اسلامی، دانشگاه سازگار با محیط و زمینه. فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. 17 (4). 697-710.
میرابی، وحیدرضا؛ پرگو، محبوبه؛ رشادتجو، حمیده و وظیفهدوست، حسین (1400). راهبردهای توسعه کارآفرینی در آموزش عالی در افق 1440 با رویکرد آیندهپژوهی (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی). نشریه پژوهش‌های مدیریت راهبردی. 27 (82). 133-158.
همتیان مهدیزاده، جمال؛ زارع، ساسان؛ عرب بافرانی، محمدرضا و قاسمی امامزاده، رضا (1399). سناریونگاری آینده دانشگاه مطلوب درافق 1404. آیندهپژوهی انقلاب اسلامی. 1 (2). 35-69.
یعقوبی، نورمحمد؛ دهقانی، مسعود و امیدوار، ملیحه (1396)، آیندهنگاری دانشگاه کارآفرین با استفاده از روش تلفیقی سناریوپردازی و تحلیل اثرات متقابل در افق 1404 هجری شمسی. فصلنامه مدیریت بهره وری. 11 (43). 45-74.
Alexander, A., & Manolchev, C. (2020). The future of university or universities of the future: a paradox for uncertain times. International Journal of Educational Management. 34 (7). 1143-1153.
Carnegie Council on Policy Studies in Higher Education. (1980). Three thousand futures. San Francisco: Jossey-Bass.
Compagnucci, L., & Spigarelli, F. (2020). The Third Mission of the university: A systematic literature review on potentials and constraints. Technological Forecasting and Social Change. 161. 120284.
Chattopadhyay, S., Marginson, S., Varghese, N. V. (2022). Changing Higher Education in India. USA: Bloomsbury Publishing Plc.
Engwall, L. (Ed.). (2020). Missions of Universities: Past, Present. Future. Vol. 55. Springer Nature.
Hammershøj, L. G. (2019). The perfect storm scenario for the university: Diagnosing converging tendencies in higher education. Futures. Vol. 111. 159-167.
Ithnin, F., Sahib, S., Eng, C. K., Sidek, S., & Harun, R. N. S. R. (2018). Mapping the futures of Malaysian higher education: a meta–analysis of futures studies in the Malaysian higher educations cenario. Journal of Futures Studies. 22 (3). 1-18.
Scearce, D. (2004). What if? The art of scenario thinking for nonprofits. Global Business Network.
Vincent‐Lancrin, S. (2006). What is changing in academic research? Trends and futures scenarios. European Journal of Education. 41 (2). 169-202.
Asghari, Saeed and Akbarpour Shirazi, Mohsen (2018). Presenting future scenarios of higher education in the country using fuzzy cognitive mapping method. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education. 24 (1). 1-26. (In Persian).
Amin Bidakhti, Ali Akbar; Rastegar, Abbas Ali and Nameni, Ahmad (2015). Futures study of changes in the approach of higher education in the development of human capital in the country; a possible scenario for the horizon of 1410. Research and Planning in Higher Education. 21 (3). 31-56. (In Persian).
Bell, Wendel (2019). Fundamentals of Futures Studies: History, Goals and Knowledge. (Translators, Mostafa Taghavi and Mohsen Mohaghegh) Tehran: Defense Industries Educational and Research Institute. Center for Futures Studies of Defense Sciences and Technology. Fourth edition. (In Persian).
Haj Agha Memar, Hamed; Rahimnia, Fariborz and Khodvian, Ali Reza (2013). Scenario Planning of the Global Business Network. Quarterly Journal of Strategic Management Studies. 4 (16). 61-87. (In Persian).
Hosseini-Moghaddam, Mohammad (1400). Global trends in science and technology, strategies and priorities of futures studies of higher education in Iran. Iranian Futures Studies Bi-Quarterly. 6 (2). 1-28. (In Persian).
Danaei-Fard, Hassan; Alvani, Mehdi and Azar, Adel (2014). Methodology of quantitative research in management: A comprehensive approach. Tehran: Saffar Publications. Ch 9. (In Persian).
Rabbani, Taha (2012). Structural analysis method, a tool for identifying and analyzing variables affecting the future of urban issues. First National Futures Studies Conference. Tehran. (In Persian).
Rashid-Ardeh, Habib-Allah and Khazaei, Saeed (2016), Analysis of macro trends affecting the future of the banking industry market with a structural analysis approach, analysis of mutual influence (on transit). Modern Marketing Research. 6 (3). 57-86. (In Persian).
Zamani, Asghar and Pour-Ateshi, Mahtab (2010). Analysis of the trend of social demand for higher education. Social Studies and Research in Iran. 9 (2). 343-371. (In Persian).
Saeedi, B. and Soltani, A. (2011). Identifying and analyzing trends in curriculum research in Iranian higher education. Journal of Research in Curriculum Planning. 20 (76). 160-180. (In Persian).
Schwartz, P. (2011). The Art of Foresight: Planning for the Future in a World of Uncertainty. (Translated by Aziz Alizadeh). Tehran: Center for Futures Studies in Defense Sciences and Technologies, Defense Industries Educational and Research Institute. (In Persian).
Sanie-e-Jalal, M. and Hosseini-Moghaddam, M. (2010). Internationalization of Higher Education and the Future of Convergence of Islamic Countries. Fundamental and Applied Studies of the Islamic World. 2 (3). 146-166. (In Persian).
Tahmasebi, S.; Fartoukzadeh, H.; Bushehri, A.; Tabaian, Seyed Kamal and Ghaiderkhaljani, Jafar (2017). Scenario Planning for the Future of Maritime Industries. Defense Strategy Quarterly. 15 (60). 31-74. (In Persian).
Abdollah Khani, Ali (2011). Forecasting Techniques. Tehran: Tehran Abrar Contemporary International Studies and Research Cultural Institute. (In Persian).
Glenn, Jerome and Gordon, Theodore (2014). Encyclopedia of Futures Research Methods. (Translators: Marzieh Keyghbadi and Farkhunde Malekifar). Tehran: TISA. (In Persian).
Lindgren, Matt and Bendold, Hans (2018). Scenario Design (Scenario Writing): The Link Between the Future and Strategy. (Translator: Parviz Ahmadi). Tehran: Saffar Publications. (In Persian).
Mafi, Farzaneh (2011). Research in the Field of Futures Studies. Tehran: Expediency Discernment Council. Strategic Research Center. First Edition. (In Persian).
Mohammadpour, Samaneh; Salarzehi, Habibollah; Kamalian, Amin Reza; Yaghoubi, Noor Mohammad and Mehdi, Mohammad (2011). Identifying and analyzing the strategic drivers of the entrepreneurial university using the approach of mutual impact analysis. Iranian Engineering Education Quarterly. 23 (89). 133-156. (In Persian).
Montazer, Gholam Ali and Falahati, Negar (2015). Scenario-making of the future of Iranian higher education and the role of information technology in it. The first international conference and the fourth national conference on engineering education. Shiraz. (In Persian).
Mehdi, Reza (2013). Futures studies in higher education at Islamic University, a university compatible with the environment and context. Quarterly Journal of Epistemological Studies at Islamic University. 17 (4). 697-710. (In Persian).
Mirabi, Vahid Reza; Pargoo, Mahboobeh; Reshadadjo, Hamideh and Vazgazi-Doost, Hossein (2011). Strategies for developing entrepreneurship in higher education in the horizon of 1440 with a futures study approach (case study: Islamic Azad University). Journal of Strategic Management Research. 27 (82). 133-158. (In Persian).
Hemtian Mehdizadeh, Jamal; Zare, Sasan; Arab Bafarani, Mohammad Reza and Ghasemi Emamzadeh, Reza (2019). Future scenario planning of the desired university in 1404 AH. Future Studies of the Islamic Revolution. 1 (2). 35-69. (In Persian).
Yaghoubi, Noor Mohammad; Dehghani, Masoud and Omidvar, Malihe (2017), Future planning of the Entrepreneurial University using the integrated scenario planning and interaction analysis method in the horizon of 1404 AH. Quarterly Journal of Productivity Management. 11 (43). 45-74. (In Persian).
)
دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 38
دی 1402صفحه 1-46
- تاریخ دریافت: 25 دی 1402
- تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1403
- تاریخ پذیرش: 23 تیر 1403