اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
جهانگردی و وجهة ملی؛ طراحی مدلی مفهومی برای بهسازی وجهة ملی از طریق جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران
نویسندگان
1 استادیار گروه بازرگانی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)
2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)
چکیده
در جهان امروز، کشورها افزون بر آگاهی از نقش وجهه در رونق جهانگردی، با تأکید بر ابعاد سیاسی و فرهنگی این پدیده، از ظرفیت آن به‌منظورِ معرفی بهینه و بهبود وجهة ملی خود نیز بهره‌های فراوانی می‌برند. تحقیقات اخیر نشان داده است که وجهة ملی هر کشور می‌تواند مرجع و شاخص مؤثری برای موفقیت تلاش‌هایی آن کشور در سطح بین‌المللی باشد. مدل‌های معتبر ارزیابی و تعیین وجهة ملی، امتیاز و طبقه‌بندی وجهة ملی هر کشور را با ترکیبی از مؤلفه‌های مختلف ازجمله جهانگردی، فرهنگ و میراث فرهنگی و مردم می‌سنجند که نمایانگر ظرفیت و نقش مؤثر جهانگردی در ساخت وجهة ملّی کشورهاست. در دنیای مدرن، ابزارهای اصلی شکل‌دهی وجهة ملی کشورها، رسانه‌های بین‌المللی و ابزارهای ارتباطات میان‌فرهنگی نظیر جهانگردی هستند که مرور مطالعات موجود نشان‌دهندة مزیت‌های جالب‌توجه جمهوری اسلامی ایران در حوزة جهانگردی و ضعف نسبی آن در برخورداری از رسانه‌های بزرگ بین‌المللی است. پژوهش حاضر که به نقش جهانگردی در بهسازی وجهة ملی کشورها می‌پردازد، در پی پاسخ به دو پرسش زیر است: رابطة میان جهانگردی و وجهة ملی کشورها چیست؟ و جایگاه کنونی جهانگردی در وجهة ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ هدف این پژوهش، شناخت و تبیین و بیان مدلی برای رابطة میان جهانگردی و وجهة ملی جمهوری اسلامی ایران است. این پژوهش از نوع اکتشافی است و فرضیه نیاز ندارد.
کلیدواژه‌ها
ابوالحسنی، سیدرحیم (1387)، «مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی»، فصلنامهسیاست، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورة 38، شمارة 4، زمستان 1387.
اُلینز، وَلی (1388)، «طراحی مارک‌های نشان‌دار ملی به‌مثابه اقدامی در حوزه دیپلماسی فرهنگی» در: میلسن، ژان و همکاران، دیپلماسی عمومی نوین؛ کاربرد قدرت نرم در روابط بین‌الملل (مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
بونی‌فیس، پریسیلا (1380)، مدیریت گردشگری فرهنگی، ترجمة محمود عبدالله‌زاده، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
جعفری هفتخوانی، نادر (1386)، « گردشگری مذهبی؛ راهکاری برای تقویت اتحاد ملی و انسجام اسلامی»، ارائه شده به همایش بین‌المللی نقش آموزش، علوم و فرهنگ و ارتباطات در تحکیم انسجام اسلامی، سازمان آیسسکو، تهران.
همو (1387)، «ساخت وجهة ملی در سطح جهانی: ارتقای تصویر ملی از طریق صادرات»، ارائه‌شده به ، تهران.
حاجیانی، ابراهیم (1384)، «گفت‌وگوی بین فرهنگی و انسجام ملی»، در همبستگی ملی در ایران (مجموعه مقالات). به کوشش داریوش قمری کنفرانس بین‌المللی مدیریت بازاریابی ، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
حیدرزاده، کامبیز؛ خیری، بهرام (1387)، «ارزیابی تأثیر بین آگاهی از کشور خاستگاه مارک تجاری و تصویر ذهنی از کشور خاستگاه تولید»، فصلنامةپژوهش‌های بازرگانی، ش 49 (زمستان).
دوران، بهزاد (1387)، هویت اجتماعی: رویکردها و نظریه‌ها، تهران: جهاد دانشگاهی.
دهدشتی شاهرخ، زهره؛ انچه‌ای، امیرحسین (1383)، «راهکارهای توسعة گردشگری در جمهوری اسلامی ایران برگرفته از راهکارهای کشورهای مالزی، ترکیه و تونس»، فصلنامةمطالعات جهانگردی، شمارة 4، بهار 83.
رجایی، فرهنگ (1386)، مشکلة هویت ایرانیان امروز، تهران: نی، چ4.
رزازی‌فر، افسر (1384)، «الگوی جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران»، در همبستگی ملی در ایران (مجموعه مقالات)، به کوشش داریوش قمری، تهران: مؤسسة مطالعات ملی.
سازمان جهانی جهانگردی (1388). برنامه‌ریزی ملی و منطقه‌ای جهانگردی. ترجمة محمود عبدالله‌زاده، تهران : دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چ3.
سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (1381)، واژه‌نامة توصیفی گردشگری، (منضم به برنامة ملی توسعه و مدیریت گردشگری).
سرفراز، حسین (1387)، در تعریف فرهنگ ایرانی (مجموعه مقالات)، تهران: آگاه.
شالچیان، طاهره (1382)، «آثار میان‌فرهنگی و نقش گردشگری در ایجاد وفاق بین ادیان اسلام و مسیحیت»، فصلنامة مطالعات جهانگردی، شمارة 3، زمستان 82.
شایگان، داریوش (1380)، افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، ترجمة فاطمه ولیانی، تهران: پژوهش فرزان روز.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1388)، خبرنامه، شمارة 19، اسفند 1388، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر رهبری.
شورای فرهنگ عمومی (1387)، سند مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان، قابل دسترس در:
http://eccc.ir/mosavabat/259-1386/609-871227100622
صفوی، امان‌الله (1388)، فرهنگ ترجمة علوم انسانی، تهران: ساوالان، ویرایش دوم.
فیاض، ابراهیم (1387)، ایران آینده: به‌سوی الگویی مردم‌شناختی برای ابرقدرتی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
کاتئورا، فیلیپ؛ گراهام، جان ال. (1383)، بازاریابی بین‌المللی، ترجمة هاشم نیکومرام و محمدعلی عبدالوند، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ1.
کاتلر، فیلیپ (1385)، کاتلر در مدیریت بازار، ترجمة عبدالرضا رضائی‌نژاد، تهران: فرا، چ3.
کاظمی، مهدی (1385)، مدیریت گردشگری، تهران: سمت.
کچویان، حسین (1385)، تطورات گفتمان‌های هویتی ایران: ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد، تهران: نی.
لامزدن، لس (1387)، بازاریابی گردشگری، ترجمة دکتر ابوالفضل تاج‌زاده نمین، تهران: پیام نور.
ماژرزاک، آن (1379)، روش‌های سیاست‌پژوهی (پژوهش برای سیاست‌گذاری)، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: تبیان.
محسنیان‌راد، مهدی (1372)، «دیدگاه‌های جهانگردان در سفر به ایران»، در مجموعه مقالات نخستین کنفرانس جهانگردی جهانی، ایران و توسعه، تهران: مهر 1372.
مک‌گوییکان، جیم (1388). بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمة نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
موحدی، مسعود (1383)، تعیین ویژگی‌های فرهنگ ملی- اسلامی، تهران: دبیرخانة شورای عالی انقلاب فرهنگی.
همو (1386)، «نگاهی به نیم‌رخ فرهنگی ایرانیان». قابل دسترس در باشگاه اندیشه:
http://bashgah.net/modules.php?name=Archives&op=categorizedmatn
نای، جوزف (1387)، قدرت نرم، ترجمة سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
ون‌هام، پیتر (1381)، «ظهور دولت مارک‌دار: سیاست فرانوگرای انگاره و شهرت»، ترجمة سیدمهدی حسنی، فرهنگ و دیپلماسی، سال1، شمارة 2و3 ، زمستان80 و بهار81.
ویمر، راجر دی. و دومینیک، جوزف آر. (1384)، تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمة کاووس سیدامامی، تهران: سروش.
همایون، محمدهادی (1384)، جهانگردی ارتباطی میان‌فرهنگی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
هومن، حیدرعلی (1385)، راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران: سمت.
Anholt, Simon (2003). Brand New Justice: The Upside of Global Branding, Butterworth Heinemann.
Anholt-GfK Roper Nation Brands Index, Methodology and Quality Control for the 2009 NBI Study.
Anholt-GfK Roper Nation Brands Index, Report for 2009 NBI.
Bartel Sheehan, Kim (2008), "Brands", in Wolfgang Donsbach (ed.), The International Encyclopedia of Communication, USA, Blackwell Publishing, Vol. 2, p. 363-365.
Benoit, William L. (2008), "Image", in Wolfgang Donsbach (ed.), The International Encyclopedia of Communication, USA, Blackwell Publishing, Vol. 5, p. 2179-2181.
Chen, G.M. & Starosta, W.J. (2003), "Intercultural Awareness", in Larry Samovar and Richard Porter (edits), Intercultural Communication; A Reader. 10th ed., USA: Thomson Wadsworth, pp. 344- 353.
Dewar, Keith (2000), "Cultural Tourism", in Encyclopedia of Tourism, by Jafar Jafari (chief editor), Routledge, London & Newyork, p 125.
Echtner, C.M and Ritchie, J.R.B. (1993) "The measurement of destination image: an empirical assessment". Journal of Tourism Studies, No 34 (4), 3-13.
Gartner, W.C. (1993) "Image Formation Process", Journal of Travel and Tourism, No 2, 191-216.
Id. (2008), "Image", in Encyclopedia of Tourism, by Jafar Jafari (ed.), p.295-296.
Gelbrich, Katja (2008), "Branding", in Wolfgang Donsbach (ed.), The International Encyclopedia of Communication, USA, Blackwell Publishing, Vol. 2, p. 359-363.
Giffard, A., Rivenburgh, N. (2000),«News agencies, National images, and Global events »,journalism and mass communication quarterly,Colombia, Vol.77 , 8-22.
Hunt, , J.D. (2000), " Image ", in Encyclopedia of Tourism, by Jafar Jafari (chief editor), Routledge, London & Newyork, pp 295-296.
Jack, G. and Phipps, A. (2005). Tourism and Intercultural Exchange, Channel view, Toronto.
Jafari, jafar (chief editor) (2000). Encyclopedia of Tourism, Routledge, London & New York.
Jaffe, Eugene D., Nebenzahl, Israel, (2001), National Image and Competitive Advantage, Copenhagen Business School Press.
Jefferson, A. and Lickorish, L. (1991) Marketing Tourism: A Practical Guide. London: Longman.
Kotler, Philip and Gertner, David (2002) “Country as brand, product, and beyond: A place marketing and brand management perspective”, The Journal of Brand Management, vol. 9. no.4-5, April.
Kotler, Philip (2003), Marketing Insights from A to Z. US, John Wiley.
Lahsaeizadeh, A. and Maleki, H. (1382), "Sociological Analysis of Factors Affecting Tourism Satisfaction", Journal of Tourism Studies, No 3, Winter2003, p.1-15.
Manheim, J. B.(1994). Strategic public diplomacy and American foreign policy: The evolution of influence. Oxford University Press, New York.
Mowlana, Hamid (1995), "Images and the Crisis of Political Legitimacy", in Y. Kamalipour, (ed.), The US Media and The Middle East; Image and Perception, Greenwood, Westport, USA, p. 3-15.
Nebenzahl, I.D. and Jaffe, E.D. (1991), «The Effectiveness of Sponsored Events in Promoting a Country,s Image», International Journal of Advertising, 10(3), pp. 223-7.
Id. (1996), «Measuring the Joint Effect of Brand and Country Image in Consumer Evaluation of Global Products», International Marketing Review, 13(4), pp.5-22.
Niss, Hanne (1996), «Country of Origin Marketing Over the Product Life Cycle», European Journal of Marketing, 30(3), pp. 6-22.
Parameswaran, R. and Yaprak, A. (1987), "A Cross- National Comparison of Consumer Research Measures", Journal of International Business Studies, Vol. 18, Spring, pp. 33-49.
Paswan, A. K. and Sharma, D. (2004), "Brand- country of origin (COO) knowledge and COO Image", Journal of Product & Brand Management, Vol. 13, No. 3, pp. 144-155.
Samovar, Larry A. and Porter, Richard E. (edits) (2003). Intercultural Communication; A Reader. 10th ed., USA, Thomson Wadsworth.
Sullivan, Tim & Hartley, J. (1994), Key Concepts in Communication and Cultural Studies, London: Routledge, 2nd Edit.
Vicente, Jorge de (2004), "State Branding in the 21st Century", M.A. Thesis, Under the advisement of Professor Bernard Simonin, fletcher-tufts education center. Available at: http://fletcher.tufts.edu.
World Tourism Organization (1998).Tourism 2020 vision, available at: world-tourism.org .
Zerfass, Ansgar (2008), "Positioning Theory", in Wolfgang Donsbach (ed.), The International Encyclopedia of Communication, USA, Blackwell Publishing, Vol. 8, p. 3822-3825.
http://www.nationbrandindex.com
http://www.simonanholt.com
', './data/smt/coversheet/1335855699.jpg'))
دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 2
علمی-پژوهشیمهر 1389صفحه 5-42
- تاریخ دریافت: 08 مهر 1389
- تاریخ بازنگری: 01 مهر 1389
- تاریخ پذیرش: 30 دی 1389