اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
طراحی مدل تحلیل رفتار مصرف‌کننده بر اساس آموزه‌های اسلام
نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه مدیریت دانشکده مدیریت و برنامه‌ریزی، دانشگاه امام حسین (ع)
چکیده
این مطالعه به منظور طراحی و ارائه مدلی جهت تحلیل و بررسی رفتار مصرف‌کننده انجام شده است. بدین منظور با رویکردی اکتشافی، موضوع تحقیق بر محور ادبیات اسلامی، بررسی شد که نتیجه آن دستیابی به مدل تحقیق است. این مدل، متشکل از سه متغیر بخل، میانه‌روی و اسراف است. متغیرهای بخل، میانه‌روی و اسراف بر اساس دو بُعد رفتار مصرف‌کننده در ارتباط با خود و در ارتباط با دیگران، در قالب یک پیوستار، مدل تحلیل رفتار مصرف‌کننده را شکل می‌دهند. بر اساس این مدل، نُه نوع الگوی مصرف به دست آمده که می‌توان گفت هر یک از افراد بر اساس یکی از این الگوها عمل می‌کنند. این الگوها عبارت‌اند از «مسرف»، «مسرف/دیگران - میانه‌رو/خود»، «مسرف/دیگران - بخیل/خود»، «میانه‌رو/دیگران - مسرف/خود»، «میانه‌رو»، «میانه‌رو/دیگران - بخیل/خود»، «بخیل/دیگران - مسرف/خود»، «بخیل/دیگران - میانه‌رو/خود» و «بخیل». ضمناً به منظور تحلیل وضعیت رفتار مصرف‌کننده و هدایت آن به سمت الگوی مطلوب (میانه‌روی در مصرف)، دستگاه مختصات تحلیل الگوهای مصرف، ابداع شده است. بر اساس این دستگاه، فضای مصرف، متشکل از چهار منطقه راهبردی «اسراف‌محور»، «اسراف/بخل‌محور»، «بخل‌محور» و «بخل/ اسراف‌محور» است.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم (۱۳۸۸)، ترجمه مکارم شیرازی، قم: اسوه.
نهج‌البلاغه (1379)، ترجمة محمد دشتی، قم: مشهور.
صحیفه سجادیه (1385)، ترجمه محمدمهدی رضائی، قم: جمال.
آمدی، عبدالواحد (1378)، غرر الحکم و درر الکلم. ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1380)، تحف العقول، ترجمه بهراد جعفری، تهران: اسلامیه.
همو (1389)، تحف العقول، ترجمه علی‌اکبر میرزایی، قم: صالحان.
ابن‌هیثم، کمال‌الدین میثم بن علی (1385)، شرح نهج‌البلاغه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
احسان‌بخش، صادق (۱۳۷۱)، آثار الصادقین، رشت: روابط عمومی ستاد برگزاری نماز جمعه.
اربلی، بهاءالدین (1382)، کشف الغمة، ترجمه و شرح از علی بن حسین زوارهای، تهران: اسلامیه.
پاینده، ابوالقاسم (۱۳۸۲)، نهج الفصاحة؛ مجموعه کلمات قصار حضرت رسول، تهران: دنیای دانش.
تهرانی، مجتبی (۱۳۸۰)، کیش پارسایان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حجازی، سیدمهدی (1378)، درر الأخبار، ترجمه سیدعلی‌رضا حجازی و محمد عیدی خسروشاهی، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1364)، جهاد النفس، ترجمه علی صحت، تهران: ناس.
حکیم، سیدمحمدتقی (۱۳۷۶)، پیام پیامبر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی و مسعود انصاری، تهران: منفرد.
حکیمی، محمدرضا، حکیمی، محمد و حکیمی، علی (1380)، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خوانساری، جمال‌الدین (1373)، شرح غرر الحکم، تهران: دانشگاه تهران.
داگلاس، ایوان جی (1375)، اقتصاد مدیریت، ترجمه سیدجواد پورمقیم، تهران: نی.
دیلمی، حسن بن ابی‌الحسن (1376)، ارشاد القلوب، ترجمه علی سلگی نهاوندی، قم: شریف رضی.
راغب اصفهانی (1363)، مفردات قرآن، ترجمه غلامرضا خسروی، تهران: فاضل.
رضائی، سیدعبدالحسین (۱۳۶۴)، الروضة در مبانی اخلاق، تهران: اسلامیه.
ستوده، امیررضا (۱۳۸۷)، پا به پای آفتاب؛ گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام خمینی (ره)، تهران: پنجره.
سعدی شیرازی، مصلح‌الدّین (1387)، گلستان، تهران: کارآفرینان فرهنگ و هنر.
صدوق، ابن‌بابویه (1361)، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه محمدتقی آقا نجفی اصفهانی، تهران: علمیه اسلامیه.
همو (1367)، من لایحضره الفقیه، ترجمه علی‌اکبر غفاری، تهران: صدوق.
همو (1377)، معانی الأخبار، ترجمه عبدالعلی محمدی شاهرودی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
همو (1382)، الخصال، ترجمه یعقوب جعفری، قم: نسیم کوثر.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۴)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه اسلامی مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن (1365)، مکارم الأخلاق، ترجمه سیدابراهیم میرباقری، تهران: فراهانی.
العروسى حویزى، عبدالعلى (1412)، تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان.
فیض کاشانی، محمدحسن (1342)، المحجه البیضاء، تهران: مکتبه الصدوق.
قاضی قضاعی (1361)، شهاب الأخبار، ترجمه قاضی، تهران: علمی و فرهنگی.
قمی، عباس (1388)، کلیات مفاتیح الجنان، سبزوار: خمسه النجباء.
همو (1416)، سفینه البحار، مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
کریمی، عبدالعظیم (۱۳۸۱)، یادداشت‌های ممنوعه، تهران: جامعه نو.
کلینی، محمد ابن یعقوب (1382)، اصول کافی، ترجمه جواد مصطفوی. تهران: وفا.
کوفی، محمد بن اشعث (بی‌تا)، الجعفریات، تهران: مکتبه نینوی الحدیثه.
گیلانی، عبدالرزاق (1377)، ترجمه و شرح مصباح الشریعه، تهران: پیام حق.
مجلسی، محمدباقر (1364)، بحار الانوار، تهران: کتابخانه مسجد ولی عصر.
مراغی، یعقوب (۱۳۸۱)، طب النبی (ص) و طب الصادق (ع)؛ روش تندرستی در اسلام. قم: مؤمنین.
مشکینی اردبیلی، علی (۱۳۸۷)، نصایح، ترجمه احمد جنتی اصفهانی، قم: مهر قم.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۲الف)، آشنایی با قرآن، تهران: صدرا.
همو (۱۳۷۲ب)، آشنایی با علوم اسلامی، تهران: صدرا.
مفید، محمد بن نعمان (1364)، امالی، ترجمه حسین استادولی، مشهد: آستان قدس.
نائیجی، محمدحسین (۱۳۸۱)، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، تهران: کیا.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1387)، مخزن الاسرار، تهران: فردوس.
Bohm, D (1998), On Creativity, Edited by Lee Nichol, London: Routledge.
Chao, A. & Schor, J. B. (1998), “Empirical Tests of Status Consumption: Evidence from Women’s Cosmetics”, Journal of Economic Psychology, Vol. 19, No. 1, pp. 107-131.
Clarka, R. A., Zbojab, J. J. & Goldsmith, R. E. (2007), “Status Consumption and Role-relaxed Consumption: A Tale of Two Retail Consumers”, Journal of Retailing and Consumer Services, Vol. 14, No. 1, pp. 45-59.
Daniel C. MC., Lamb, C. & Hair, J. (2003), Marketing, London: South-Western.
Eastman, J. K., Goldsmith, R. E. & Flynn, L. R. (1999), “Status Consumption in Consumer Behavior: Scale Development and Validation”, Journal of Marketing Theory and Practice, Vol. 7, No. 3, pp. 41-52.
Engel, J. F., Kollart, D. J. & Blackwell, R. D. (1968), Consumer Behavior, New York, NY: Holt, Rinehart & Winston.
Farley, J. (1974), Consumer Behavior: Theory & Application. Boston M. A.: Allyn & Bacon.
Fayerweather, J. (1983), International marketing, India: Printice- Hall.
Foxall, G. (1990), Consumer Psychology in Behavioural Perspective, London: Rovtledge.
Goldsmith, R. E. & Clark, R. A. (2008), “An Analysis of Factors Affecting Fashion Opinion Leadership and Fashion Opinion Seeking”, Journal of Fashion Marketing and Management, Vol. 12, No. 3, pp. 308-322.
Holborook, M. B. (1984), "The Role of Advertising", Psychology & Marketing, Vol. 10, No. 1, pp. 46-62.
Howard, J. A. (1983), "Marketing Theory of the Firm", Journal of Marketing, Vol. 7, No. 4, pp. 90-100.
Howard, J. A. & Sheth, J. N. (1969), The Theory of Buying Behavior, New York, NY: J. Wiley & Sons.
Kahle, L. R. (1995), “Role-relaxed Consumers: A Trend of the Nineties”, Journal of Advertising Research, Vol. 35, No. 2, pp. 66-71.
Katler. P., Armstrong, G., Saunders, J. & Wong, V. (2001), Principle of marketing, London: Prentice-Hall.
Lindblom, C. (1959), "The Science of Mudding Theory", Public Administration Review, Vol. 19, No. 2, pp. 78-88.
Low, P. & Freeman, I. (2007), “Fashion Marketing to Women in Kazakhstan”, Journal of Fashion Marketing and Management, Vol. 11, No. 1, pp. 41-55.
Mintzberg, H. (1975), "The Managers Job: Folklore & Fact", Harvard Business Review, Vol. 53, No. 4, pp. 49-61.
O’Cass, A. (2001), “Consumer Self-monitoring, Materialism and Involvement in Fashion Clothing”, Australasian Marketing Journal, Vol. 9, No. 1, pp. 46-60.
O’Cass, A. & Mc Ewen (2004), "Exploring Consumer Status and Conspicuous Consumtion", Journal of Consumer Behavior, Vol. 4, No. 1, pp. 25-39.
Peer, P., Olson, J. & Grunert, K. (1999), Consumer Behaviour and Marketing Strategy, London: Macgraw-hill,
Phau, I. & Teah, M. (2009), "Young Consumers Motives for Using SMS & Perceptions towards SMS Advertising", Direct Marketing: An international Journal, Vol. 3, No. 2, pp. 97-108.
Thurow, L. (2000), Creating Wealth: The New Rules for Individuals, Companies & Countries in a Knowledge-based Economy. New York: Harperbusiness.
Wilke, L. W. (2000), Consumer Behaviors. New York: John Wiley and Sons Inc.
', './data/smt/coversheet/561380343461.jpg'))
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1392صفحه 123-156
- تاریخ دریافت: 06 مهر 1392
- تاریخ پذیرش: 06 مهر 1392