بررسی انتقادی مبانی انسان‌شناسی ‌پارادایم‌های مدیریت منابع انسانی بر اساس نظریۀ انسان‌شناسی پارادایم رشد

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و مدیریت گرایش صنعتی دانشگاه امام صادق(ع)؛ نویسنده مسئول

3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و مدیریت گرایش بازرگانی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

مدیریت حوزه‌ای است که عمر دانشگاهی آن زیاد نیست؛ اما از گذشته‌های دور، از هماهنگی کارها گرفته تا کنترل انسان‌ها مدنظر بوده است. از ابتدای توجه به مدیریت، انسان یکی از ارکان اساسی آن بوده است. ازسوی‌دیگر، با توجه به تغییرات چشمگیر در محیط‌های سازمانی اجتماعی و تشدید عرصۀ رقابت در جهان امروزی سازمان‌ها بیش از گذشته به‌دنبال جذب و از آن مهم‌تر حفظ و توسعۀ افراد برای انجام فرایندهای جاری و آتی خویش هستند. یکی از حوزه‌های دانش مدیریت، مدیریت‌ منابع ‌انسانی است؛ این حوزه که به‌شکل مجزا از چند دهۀ قبل به آن پرداخته شده و مورد توجه قرار گرفته، به نگرش‌های گوناگون تعریف و توصیف شده است که محور همۀ آن‌ها استفاده کارا و اثربخش از کارکنان در جهت تحقق اهداف سازمانی است. بر این اساس، در یک نگاه کلان از نظریه‌های حوزۀ منابع می‌توان از دو نگرش در آن سخن گفت که به پارادایم هزینه‌گرا و سرمایه‌گرا یاد می‌شود.
در این پژوهش، ضمن برشمردن مبانی انسان‌شناسی پارادایم‌های مذکور و نقد آن‌ها، با روش پژوهش انتقادی، نگاه سومی به مدیریت‌ منابع ‌انسانی معرفی می‌شود که انسان در آن از حالت ابزارگونگی خارج شده و خود اصالت می‌یابد. این پارادایم که آن را «پارادایم رشد» می‌نامیم، مبانی انسان‌شناسی خود را از دیدگاه متفکران مسلمان گرفته و بر آن است تا از یک دیدگاه متعالی به نیروی ‌انسانی بنگرد. دیدگاهی که در تلاش است تا تضاد جوهری نهفته در ادبیات مدیریت، میان اهداف کارگر و کارفرما را از میان بردارد و رنگ وحدت بر آن بزند. براین‌اساس، در این مقاله بعد از تقریر انتقادی مبانی انسان‌شناسی پارادایم‌های اثرگذار حوزۀ مدیریت منابع انسانی، تلاش شده است چشم‌اندازی از تأثیرات مبانی انسان‌شناسی پارادایم رشد بر حوزۀ مدیریت منابع انسانی بیان گردد.

کلیدواژه‌ها

قرآن ‌کریم.
آرمسترانگ (1389)، مدیریت ‌استراتژیک ‌منابع ‌انسانی، ترجمه سید محمد اعرابی و امید مهدیه، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین و دوانی، جلال‌الدین (1390)، فیلسوف ذوق التأله، تهران: هرمس.
اسکات، ریچارد (1389)، سازمان‌ها، سیستم‌های عقلایی، طبیعی و باز، ترجمه حسن میرزایی، تهران: سمت.
الوانی، سیدمهدی (1388)، مدیریت عمومی، تهران: نشر نی.
الهیان مجتبی (1381)، ویژگی‌های مدیریت در نظام اسلامی، مجتمع آموزش عالی قم، 4 (13)، صص233-246.
باباییان، علی و بهادری‌فر، علی (1390)، مبانی فلسفی منابع انسانی (رویکرد اقتصادی و دانشی)، تهران: نشر پژوهشی نوآوران شریف.
باقری، حسین؛ نصیری، علی و میریان، سیداحمد (1391)، بررسی معناشناسی و تفسیر آیه خلیفه‌اللهی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، سال سوم، ش11، صص69-86.
بامبرگر و مشلوم، پیتر و لن (1381)، استراتژی منابع انسانی، ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
پارسانیا، حمید (1387)، هستی و هبوط، تهران: نشر معارف.
ثنایی، مهدی (1391)، «طراحی چارچوب مفهومی خط‌مشی‌گذاری عمومی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی؛ با تأکید بر خط‌مشی‌های آموزش عالی»، به راهنمایی: تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
جوادی آملی، عبدالله (1387)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
جوادین، سیدرضا (1384)، مدیریت ‌منابع ‌انسانی و امور کارکنان، تهران: نگاه دانش.
حسنعلی‌زاده، صابر و سعادت، مهدی (1390)، «آشنایی با مفاهیم سرمایه انسانی»، پایگاه مقالات علمی مدیریت.
رضاییان، علی (1387)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سمت.
ژید، شارل و ریست، شارل (1380)، تاریخ عقاید اقتصادی، ترجمه کریم سنجابی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سلطان‌زاده، وحید؛ قلاوندی، حسن و فتاحی، مسلم (1391)، «بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز»، دوفصلنامه پژوهش‌های مدیریت ‌منابع ‌انسانی، سال چهارم، شماره 2، پیاپی 12.
شیمون ال دولان و رندال، اس شولر (1375)، مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی، ترجمه محمدعلی طوسی و محمد رجایی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول.
طهماسبی، رضا (1390)، درآمدی بر نظریه‌های مدیریت دولتی، تهران: سمت.
مطهری، مرتضی (1356)، مسئله شناخت، بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مرتضی مطهری.
مطهری، مرتضی (1369)، فطرت، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1373)، انسان کامل، تهران: صدرا.
هادوی‌نیا، علی‌اصغر (1382)، انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
یوسفی؛ علیرضا، گردان شکن؛ مریم، تفکر انتقادی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ویژه‌نامه توسعه آموزش و ارتقای سلامت، اسفند 1390 (9)11، صص1120-1128.
 
Ali, Abas. J. (2010), "Islamic challenges to HR in modern organizations". Personnel Review, 39(6), pp.692-711.
Angela Baron & Michael Armstrong (2007), Human Capital Management; Achieving Added Value Through People, London and Philadelphia: Kogan Page.
Armstrong, M. (2006), A Handbook of Human Resource Management PRACTICE. London and Philadelphia: Kogan page.
Armstrong, M. (1992), A Handbook of Human Resource Management. New Delhi: Aditya Books.
Bruce C. Martin, Jeffrey J. McNally, Michael J. Kay (2013), "Examining the Formation of Human Capital in Entrepreneurship: A Meta-analysis of Entrepreneurship Education Outcomes", Journal of Business Venturing, 28, pp.211–224.
Bratton, John and Gold, Jeffrey (1999); Human Resource Management Theory and Practice, Britain: Macmillan.
David E. Bowen, Carmen Galang, and Rajnandini Pillai (2002), "THE ROLE OF HUMAN RESOURCE MANAGEMENT: AN EXPLORATORY STUDY OF CROSS-COUNTRY VARIANCE", Human Resource Management, Spring, Vol. 41, No. 1, pp.103–122.
David G. Collings and Geoffrey Wood (2009), Human Resource Management; A critical approach, London and Newyork: Routledge
Edwin B.Flipp (1984), Personnel Management, 6thed, Singapore: McGraw-Hill INTERNATIONAL Editions; Management Series.
Fernando Martı´n-Alca´ zar, Pedro M. Romero-Ferna´ ndez and Gonzalo Sa´ nchez-Gardey (2008), "Human Resource Management as a Field of Research", British Journal of Management, Vol. 19, pp.103–119.
Fleming, S. (2000), From Personnel Management to HRM: Key Issues and Challenges.
Gerald R. Ferris, Wayne A. Hochwarter, M. Ronald Buckley, Gloria Harrell-Cook, Dwight D. Frink (1999), "Human Resources Management: Some New Directions", Journal of Management, Vol. 25, No. 3, pp.385–415.
Harvey, L. (1990), Critical Social Research, London, Unwin Hyman
Haslinda, A. (2009), "EVOLVING TERMS OF HUMAN RESOURCE MANAGEMENT AND DEVELOPMENT", The Journal of International Social Research, 29, pp.180-186.
John H. Jackson, Robert L. Mathis (2010), Human Resource Management, USA: Cengage Learning.
Lazim Abdullah, Sunadia Jaafar and Imran Taib (2013), "Ranking of Human Capital Indicators using Analytic Hierarchy Process", Procedia - Social and Behavioral Sciences, 107, pp.22–28.
LEE HARVEY, CRITICAL SOCIAL RESEARCH (1990), London, Unwin Hyman.
Marcel van Marrewijk and Joanna TimmersSource (2002), "Human Capital Management: New Possibilities in People Management", Journal of Business Ethics, Vol. 44, No. 2/3.
Shuming Zhao, Juan Du (2012), "Thirty-two years of development of human resource management in China: Review and prospects", Human Resource Management Review, 22, pp.179–188.
Storey, John (1989), "Human Resource Management in the Public Sector", Vol. 9, Issue 3, Public Money & Management, pp.19-24.
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1394
صفحه 147-174
  • تاریخ دریافت: 11 آذر 1393
  • تاریخ بازنگری: 23 اردیبهشت 1394
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1394