شناسایی قابلیت‌های لازم برای رهبری در سازمان‌های ایمان‌محور؛ مورد مطالعه بسیج دانشجویی دانشگاه تهران

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشگاه تهران، (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اراک

چکیده

در میان سازمان‌های غیرانتفاعی، سازمان‌هایی که با رسالت و انگیزه‌های دینی و مذهبی تشکیل می‌شوند، با نام «سازمان‌های ایمان‌محور» شناخته می‌شوند. تعاریف، شناسایی وجوه اصلی و نوع‌شناسی‌های گوناگونی از این سازمان‌ها صورت گرفته و درباره مدیریت، رهبری، منابع مالی و موارد دیگر آن‌ها پژوهش‌های بسیاری انجام شده است. در ایران علی‌رغم وجود فرهنگ اسلامی و به‌ویژه تشکیل سازمان‌های مبتنی بر ایمان پس از انقلاب اسلامی، پژوهش علمی بر روی این سازمان‌ها و شناسایی و حل مسائل آن‌ها به میزان پژوهش‌های متداول دنیا نرسیده است. یکی از مهم‌ترین سازمان‌های انقلابی و ایمان‌محور، «بسیج دانشجویی» است که با رسالت و انگیزه دینی تشکیل شده است. بسیج دانشجویی بر اساس فرمان تشکیل آن، یکی از ضرورت‌های انقلاب اسلامی است و وظیفه پاسداری از اصول اسلام ناب محمدی(ص) را در دانشگاه بر عهده دارد. ویژگی‌های دانشجویی بودن و داوطلبانه بودن این مجموعه، اهمیت پژوهش علمی درباره این سازمان مهم انقلاب اسلامی را از نظرها دور داشته است.
بر این اساس در این تحقیق تلاش شده است تا مرور تفصیلی بر ادبیات سازمان‌های ایمان‌محور انجام شود. سپس به مدل «قابلیت‌های رهبری» به‌عنوان یکی از تئوری‌های کاربردی برای شناسایی و پرورش رهبران پرداخته شده و رهبری در سازمان‌های ایمان‌محور با رویکرد قابلیت‌های رهبری بررسی شده است. آنگاه بسیج دانشجویی دانشگاه تهران به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از بسیج دانشجویی‌های کشور مورد بررسی قرار گرفته است. هدایت چنین مجموعه‌ای همانند غالب سازمان‌های ایمان‌محور متکی بر تقویت باورهای ایمانی و نفوذ رهبری مبتنی بر انگیزه‌های دینی است. در این تحقیق بر پایه مصاحبه با مسئولان این مجموعه تلاش شده است اصلی‌ترین شایستگی‌های لازم برای رهبری این سازمان استخراج شود.

کلیدواژه‌ها

باقری، مصباح‌الهدی؛ سعدآبادی، حسن (1390)، «طراحی الگوی رهبری معنوی بر اساس ارزش‌های اسلامی: پژوهشی مبتنی بر راهبرد داده‌بنیاد با تأکید بر ویژگی‌های فرمانده شهید سرلشکر پاسدار احمد کاظمی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، پاییز و زمستان، شماره پیاپی 10، صص 57-122.
باقری، مصباح‌الهدی؛ کاظمی نجف‌آبادی، محمدرضا (1392)، «تبیین الگوی رهبری قوم بنی‌اسرائیل به دست حضرت موسی(ع)، پژوهشی قرآنی»، اندیشه مدیریت راهبردی.
خامنه‌ای، سید علی (1378)، «بیانات در دیدار با دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف»، 1/9/1378.
خمینی، روح‌الله (1385)،صحیفه امام، ج 18، 20، 21؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خواستار، حمزه (1387)، «بررسی عوامل مؤثر بر خودکارآمدی ملی در زمینه علم و فناوری برای تحقق اهداف چشم‌انداز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه تهران.
رضاییان، علی (1387)، «مبانی سازمان و مدیریت»، تهران: سمت.
رهبر کلیشمی، احسان؛ ، دانایی‌فرد، حسن (1389)، «راهکارهای تحول فرهنگی در سازمان‌های ایمان‌محور: مورد مطالعه بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی؛ سال هفتم؛ زمستان، شماره 23؛ صص 197-217.
عابدی جعفری، حسن؛ قلی‌پور، رحمت‌الله (1380)، «نظریه رهبری از دیدگاه نظریه‌پردازان غرب و اسلامی»، مجله مجتمع آموزش عالی قم؛ سال سوم، شماره یازدهم، صص 149-170.
عابدی جعفری، حسن؛ مرادی، محمد (1385)، «رهبری معنوی»، همایش رهبری در سازمان، تهران.
 
Abuyuan, Alethea Tumacder (2006), "Faith-Based Organizations, International Development Agencies, and Environmental Management", ProQuest Information and Learning Company.
Ammons, Shorlette, Cole, Holly J., Jenkins-Gibbs, Keisha, Riehle, Catherine Fraser, and Weare Jr, William H (2009), "Developing Core Leadership Competencies for the Library Profession", Library Leadership & Management, Vol. 23, No. 2, pp.63–74.
Berger, Julia (2003), Religious Non-Governmental Organizations: An Exploratory Analysis,Harvard University, International Society for Third-Sector Research and the Johns Hopkins University, pp.1-23.
Brinckerhoff, Peter C. (1999), Faith-Based Management, John & Wiley Sons. Inc.
Braun, V. and Clarke, V. (2006), "Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research", Psychology, 3 (2). pp. 77-101.
Canada Government (2015), "Employee-Key Leadership Competencies", http://www.tbs-sct.gc.ca/psm-fpfm/learning-apprentissage/pdps-ppfp/klc-ccl/ekl-eng.asp.
Chan, Donna C. (2006) "Core competencies and performance management in Canadian public libraries", Library Management, vol. 27, No. 3, pp. 144-153.
Clarke, G. (2008), "Faith-based Organisations and International Development", In: Hoda, Najmul, Shankar Lal Gupta (2015).
Colόn-Mollfulleda, Wanda I. (2008), "Public Issues or Private Concers: Assessing The Impact of Charitable Choice on Private Donations to Faith-Based Organizations", ProQuest Information and Learning Company, 300 North Zeeb Road, P.O. Box 1346, Ann Arbor, MI 48106-1346, The Graduate Faculty of the University of Akron.
DeHaven, Mark J; Hunter, Irby B; Wilder, Laura; Walton, James W; Berry, Jarett (2004), "Health Programs in Faith-Based Organizations: Are They Effective?", American Journal of Public Health; Vol. 94, No. 6, pp. 1030-1036.
Ebaugh, Helen Rose; Janet S Chafetz; Paula F Pipes (2006), "Where's the Faith in Faith-based Organizations? Measures and Correlates of Religiosity in Faith-Based Social Coalitions", Social Forces; Jun; 84, 4; ProQuest Education Journals.
Ferris, Elizabeth (2005), "Faith-based and secular humanitarian organizations",International Review of Red Cross, Volume 87 Number 858 June, pp. 311-325.
Fischer, Kahilib(2003),Leadership In Faith-Based Nonprofits As Compared To A Covenantal Framework of Action: An Exploratory Study To Develop An Alternative Theoretical Framework for Assessing Organizational Processes And Influences,Submitted to Regent University School of Leadership Studies In partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Organizational Leadership.
Gatty, Eugene (2011), "If You Do, God Will: Secrets to Receiving God's Infinite Blessings",in: http://www.bibleleadership.com/leadership-2.html.
Goggin, M. L. & Orth, D. A. (2002), "How Faith-based and Secular Organizations Tackle Housing for the Homeless". In: Hoda, Najmul, Shankar Lal Gupta (2015).
Jeavons, T. H. (1998), "Identifying Characteristics of “Religious” Organizations: An Exploratory Proposal", In: Hoda, Najmul, Shankar Lal Gupta (2015).
Hoda, Najmul, Shankar Lal Gupta (2015),"Faith-based Organizations and Microfinance: A Literature Review",Asian Social Science, Vol. 11 No. 9, 245-254.
Kramer, Fredrica; Nightingale, Demetra Smith; Trutko, John; Barnow, Burt, S., D. (2002), "Faith-Based Organizations Providing Employment and Training Services: A Preliminary Exploration"; The Urban Institute, Washington, DC 20037.
Kvale, Steinar. (1996), Interviews: An Introduction to qualitative research interviewing, Thousand Oaks, CA: Sage.
Monsma, S. (1996), When Sacred and Secular Mix: Religious Nonprofit Organizations and Public Money, Rowman Littlefield, USA.
Owens, Michael Leo (2003), "Capacity Building: The Case of Faith-Based, Organigation", in: CURRENT RESEARCH ON BUILDING CAPACITY; http://www.huduser.org/publications/pdf/buildorgcomms/sectionii-paper3.pdf
Parks, Kari Lynn (2002a),Systematic Program planning in Faith-based development organizations: perspectives of program directors, A thesis in Michigan State University.
Parks, Kari L. (2002b), Program PLANNING IN FAITH-BASED DEVELOPMENT ORGANIZATIONS, Presented at the Midwest Research-to-Practice Conference in Adult, Continuing and Community Education, Northern Illinois University, DeKalb, IL October 9-11.
Roach, Dale, "9 Characteristics of Jesus as a Leader", in: http://likeateam.com/9-characteristics-of-jesus-as-a-leader.
Shufflebotham SJ, Thomas (2012), "A Reflection on Jesus’s Leadership",in: http://www.thinkingfaith.org/articles/20120704_1.htm.
Sider, Ronald J. & Unruh, Heidi Rolland (2004), "Typology of Religious Characteristics of Social Service and Educational, Organizations and Programs", Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, vol. 33, no. 1, March 109-134.
Smith, S. R., & Sosin, M. R. (2001), "The Varieties of Faith-Related Agencies", Public Administration Review, 61, 651-670. In: Hoda, Najmul, Shankar Lal Gupta (2015).
Society of Human Resource Management (2007),"Leadership Competencies", http://www.shrm.org/research/articles/articles/pages/leadershipcompetencies.aspx.
Thach, Elizabeth & Thompson, Karen J.(2007), "Trading places Examining leadership competencies between for-profit vs. public and non-profit leaders", Leadership & Organization Development Journal, Vol. 28, No. 4, pp. 356-375.
Tadros, M. (2010), Faith-Based Organizations and Service Delivery Some Gender Conundrums, Gender and Development Programme, Paper Number 11, United Nations Research Institute for Social Development. Retrieved from: http://www.unrisd.org/80256B3C005BCCF9/%28httpAuxPages%29/592137C50475F6A8 C12577BD004FB5A0/$file/Tadros.pdf
Unruh, H. R. (2004), "Religious elements of church-based social service programs: Types, variables and integrative strategies", Review of Religious Research, 45(4), pp. 317-335
Vanderwoerd, James R. (2008),"Religious Characteristics of Government-Funded Faith-Related Social Service Organizations",Social Work & Christianity, Vol. 35, No.3, 258-286, Journal of the North American Association of Christians in Social Work.
White, Richard (1996), Faith, Hope and Leverage: Attributes of effective faith-based community organizations, Dissertation for degree of Doctor of Philosophy in Urban Studies, Portland State University.
Woldehanna, S. (2005), "Faith in Action: Examining the Role of Faith-based Organizations in Addressing HIV/AIDS, Global Health Council", Retrieved from: http://www.hivpolicy.org/Library/HPP000550.pdf
Yüksel, Müberra (2008), "Leadership Competencies in Job Advertisements", Kadir Has University, Istanbul, Turkey, The Journal of American Academy of Business, Cambridge, Vol. 14, No. 1.
  • تاریخ دریافت: 07 تیر 1394
  • تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1394
  • تاریخ پذیرش: 28 فروردین 1395