جستاری تحلیلی دربارۀ نظریه‌های متعارف انگیزش در سازمان و ارائۀ الگوی جایگزین مبتنی بر اندیشه‌های شهید مطهری (ره)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه امام‌صادق(ع)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت بازرگانی، دانشگاه امام‌صادق(ع)

چکیده

نظریه‌های گوناگون مدیریت انگیزش از نوع نگاه به انسان و نیازهای او سرچشمه می‌گیرد. پرداختن به انگیزش از این دیدگاه، برای نظریه‌پردازی در عرصۀ انگیزش انسان و در حوزه‌های کاربرد آن به‌ویژه در مدیریت، امری مهم و ضروری است. با همین دیدگاه، در این پژوهش که استخراج الگوی آن با روش تحلیل مضمون صورت گرفته است و نمونۀ شانزده‌نفری از متخصصان اندیشۀ شهید مطهری آن را تأیید کرده‌اند، ضمن بررسی رویکردهای متنوع نظریه‌های گوناگون انگیزش اسلامی، با رویکردی مبناگرایانه به تبیین مقولۀ نیاز و گرایش‌ها از منظر انسان‌شناسی اسلامی و با توجه به آرا و اندیشه‌های شهید مطهری6 پرداخته شده و درنهایت الگویی شش‌سطحی از نظام نیازها و گرایش‌های انسانی از این منظر مطرح شده است. این شش سطح شامل گرایش‌های گیاهی (میل به غذا و تولیدمثل)، حیوانی (میل به غذا و تولیدمثل، همراه با شهوت و غضب)، بشری (میل به خودخواهی و خودمحوری)، انسانی (مانند گرایش اخلاقی و حقیقت‌طلبی)، ایمانی (میل به کمالات به‌نحو مطلق) و الهی (گرایش به قرب الهی یا همان گرایش به کمال مطلق به‌نحو مطلق) می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
ابن‌سینا، الشیخ‌الرئیس حسین‌بن‌عبدالله(1331). رساله نفس. با مقدمه و حواشی و تصحیح دکتر موسی عمید، تهران: انجمن آثار ملی.
امام‌خمینی (1378). صحیفه امام. (جلد شانزدهم). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
برومند، زهرا (1392). رفتار سازمانی. تهران: جنگل، جاودانه.
بخشی، علی‌اکبر (1389). مبانی انگیزش از دیدگاه اسلام، فصلنامه معرفت (50).
ترک‌زاده، جعفر؛ زینعلی، فاطمه (1391). بررسی مقایسه‌ای رویکردهای غربی و اسلامی به انگیزش: به‌سوی توسعه دانش بومی. اسلام و مدیریت، (2)، ۳۰-۷.
خالقی، محسن (1392). مقایسه‌ انگیزش از دیدگاه قرآن و روان‌شناسی. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
رضائیان، علی (1390). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت.
رضائیان، علی (1395). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: سمت.
رضائیان، علی؛ گنجعلی، اسدالله (1390). مدیریت عملکرد؛ چیستی، چرایی و چگونگی. تهران: دانشگاه امام‌صادق.
آذر، عادل؛ مؤمنی، منصور (1388). آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران: سمت.
گنجعلی، اسدالله؛ ابراهیمی، کریم؛ و سرآبادانی تفرشی، حسین (1394). بررسی انتقادی مبانی انسان‌شناسی پارادایم‌های مدیریت منابع انسانی بر اساس نظریه انسان‌شناسی پارادایم رشد. اندیشه مدیریت راهبردی، ۹(1)، ۱۷۴-۱۴۷.
مطهری، مرتضی (1393). مجموعه آثار استاد مطهری (ج1، 2، 3، 15، 21، 23 و 26). تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی، (1394). یادداشت‌ها (ج11). تهران: صدرا.
مقیمی، سیدمحمد، (1394). اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام. تهران: راه‌دان.
مهرابی، امیرحمزه (1387). انگیزش در اسلام؛ مدل حلقه‌های متداخل. مدیریت فرهنگ سازمانی، ۶(۱۷)، ۶۲-۲۷.
 
Ali, Abbas J. (2009). Levels of existence and motivation in Islam. Journal of Management History, 15 (1), 55-65.
Alawneh, S., F. (1998). Human Motivation: an Islamic Perspective. American Journal of Islamic Social Sciences. 15, 14–39 
Alias, A. & Samsudin, M., Z. (2005). PSYCHOLOGY OF MOTIVATION FROM AN ISLAMIC PERSPECTIVE. Paper presented at the 3rd International Seminar on Learning and Motivation (10-12 September 2005). organised by Faculty of Cognitive Sciences & Education Universiti Utara Malaysia at City Bayview Hotel. Langkawi, Kedah, Malaysia. https://www.academia.edu/183171/Psychology_of_Motivation_from_an_Islamic_Perspectie.
Ather, S., M., Aktaruzzaman Kh., M. Hoque, N. (2011). Motivation as conceptualised in traditional and Islamic management. Humanomics, 27(2).121-137.
Bhatti O., K., Uzma S., A., Arif H. & Mohamed S. (2016). Employee motivation an Islamic perspective, Humanomics, 32(1), 33-47.
Bassi, L., McMurrer, D. (2007). Maximizing Your Return on People. Harvard Business Review, 115-123.
Barrick MR., Thurgood GR., Smith TA., et al. (2015). Collective organizational engagement: Linking motivational antecedents, strategic implementation, and firm performance. Academy of Management Journal, 58(1). 111–135.
Burdbar Khan, M., uhammadN., N., Sh. (2012). Human resource development, motivation and Islam. Journal of Management Development, 31(10), 1021-1034. https://doi.org/10.1108/02621711211281807.
 Fitz-enz, J. (2009).  The ROI of human capital: Measuring the economic value of employee performance. New York: AMACOM.
Driver, M. (2016). Motivation and identity. A psychoanalytic perspective on the turn to identity in motivation research. In: Human Relations, 70(5), 617–637. DOI: 10.1177/0018726716669577.
Flynn, S. (2011). Can you directly motivate employees? Exploding the myth, Dev and Learning in Org. Development and Learning in Organizations: An International Journal, 25(1), 11-15. doi:10.1108/14777281111096771
Gallus, J. & Frey, B., S. (2016). Awards as non-monetary incentives, Evidence-based HRM: a Global Forum for Empirical Scholarship, 4(1), 81-91.
Hatch, M. J. (2011). Organizations, A very short introduction / Mary Jo Hatch. Oxford: Oxford University Press (Very short introductions, 264).
Kamarulzaman, W. (2012). Theories of Motivation from Western and Islamic Perspectives: A Theoretical Framework. SSRN Electronic Journal, DOI: 10.2139/ssrn.2232841
Universiti Tunku Abdul Rahman.
Locke. E. A. & Latham G., P. (2004). What should we do about motivation theory? Six recommendations for the twenty-first century. Academy of Management Review, 29(3), 388–403.
Luthans, F. (2011). Organizational behavior: an evidence-based approach. McGraw-Hill Irwin.
Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
Moore , B. N., Parker, R. (2000). Critical Thinking. Mayfield Pub Co.
Prince, N. R., Prince, J. B., Skousen, B. R., Kabst, R. (2016). Incentive pay configurations: Bundle options and country-level adoption. Evidence-based HRM (Evidence-based HRM: a Global Forum for Empirical Scholarship), 4(1), 49-66. doi:10.1108/EBHRM-02-2015-0004
Robbines, S. P., Judge, R. A. (2013). ORGANIZATIONAL BEHAVIOR. Prentice Hall.
Roethlisberger, F. J. (1941). The hawthorne experiments. Classics of organizational behaviour.
Rudd, R. D. (2007). Defining Critical Thinking, 82(7), 46-49.
Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., Osborn, R. N., Uhl-Bien, M. (2014). Organizational Behavior. Wiley.
Steel, P. & Koenig, C.J. (2006). Integrating theories of motivation. Academy of Management Review, 31(4), 889–913.
Steers R. M., Mowday, R. T. & Shapiro, D. L. (2004). The future of work motivation theory. Academy of Management Review, 29(3). 379–387.
 
  • تاریخ دریافت: 11 مهر 1396
  • تاریخ بازنگری: 09 اسفند 1396
  • تاریخ پذیرش: 29 اردیبهشت 1397