اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)

فرامطالعه‌ای از پژوهش‌های حوزه‌ی مدیریت اسلامی؛ مورد مطالعه پایان‌نامه‌های مقطع کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (علیه السلام)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام‌ صادق (علیه السلام)

2 کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دولتی و سیاست‌گذاری عمومی

چکیده

یکی از مراکز دانشگاهی کشور که با مأموریت مرجعیت علمی در تدوین و تولید علوم‌انسانی اسلامی اهتمام دارد، دانشگاه امام‌صادقA است. یکی از دانشکده‌های فعال در این دانشگاه، دانشکدۀ معارف اسلامی و مدیریت است که با مرور پایان‌نامه‌های انجام‌شده در آن، می‌توان دریافت که بر اساس انتظارات برخاسته از نیازهای جامعۀ اسلامی، گسترۀ متنوعی از پژوهش‌های مدیریت اسلامی در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد در این سال‌ها انجام شده و متناسب با مشرب و رویکردهای مختلف این حوزه، روش‌شناسی‌های گوناگونی مورد استفاده قرار گرفته است. با مطالعه و بررسی این پایان‌نامه‌ها، می‌توان از روندهای موجود تصویری شفاف داشت و با استفاده از تجربیات و مسیرهای طی‌شده، از دوباره‌کاری‌ها در این حوزه اجتناب کرد؛ بر این اساس هدف پژوهش حاضر، مطالعه و شناسایی روندهای موجود در پایان‌نامه‌های حوزۀ مدیریت اسلامی در دانشکدۀ معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام‌صادقA است؛ بدین منظور در غربال اولیۀ فهرست پایان‌نامه‌هایی که از بدو تأسیس دانشکده تا شهریور۱۳۹۴ دفاع شده بودند، بر اساس پنج شاخص اسلامی‌بودن مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت ۱۴7 پایان‌نامه بررسی شدند. با استفاده از مرور ادبیات و نظرات خبرگان، محورهای روش‌شناسی، منبع‌شناسی مأخذ مورد استفاده در پژوهش، رویکردشناسی و موضوع‌شناسی پژوهشی به‌عنوان محورهای اصلی در بررسی روندها و مقایسۀ پژوهش‌ها انتخاب شد و پایان‌نامه‌های انتخاب‌شده مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که در روش‌شناسی‌های اسلامی بیشترین رویکرد مورد استفاده در تحقیقات، رویکرد فقهی و کمترین رویکرد، سیره‌پژوهی است؛ همچنین از میان سه رویکرد اصلی در تولید علم، رویکرد تهذیب و تکمیل، بیشترین تحقیقات را به خود تخصیص داده است.

کلیدواژه‌ها

افتخاری، قاسم، «بررسی روش‌شناختی پایان‌نامه‌های دورۀ دکتری علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران»، پژوهشنامۀ علوم‌سیاسی، ۱۳۸۵، ص۵.
الوانی، سیدمهدی و علی‌آقا پیروز، مدیریت در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۹.
امیری، علی‌نقی، «رویکردهای مدیریت اسلامی: رویکرد تجربی»، فصلنامۀ حوزه و دانشگاه، ش۱۳، ۱۳۸۶، ص۱۴۵تا۱۶۳.
باقری، خسرو، هویت علم دینی: نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم‌انسانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۲.
توکل، محمد، «فراتحلیل کیفی مقالات علمی ناظر بر مسئلۀ فرار مغزها در ایران »، بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش۵، ۱۳۹۳، ص۴۵و۷۵.
تولایی، روح‌الله، «الگویی برای شناخت مدیریت اسلامی»، دوماهنامۀ توسعۀ منابع انسانی پلیس، ش۱۱، ۱۳۸۶، ص۵۳تا۷۱.
چاوشی، س، «بررسی رویکردهای نظری مدیریت اسلامی»، فصلنامۀ تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآنی، ش۲، ۱۳۸۸، ص۴۳تا۵۳.
حجازی‌فر، سعید و علی خانی، مأخذشناسی تحلیلی کتب مدیریت اسلامی، تهران: دانشگاه امام‌صادقA، ۱۳۹۴.
خنی‌فر، حسین، «تحلیل محتوای ادبیات مدیریت اسلامی با تأکید بر آثار منتخب»، فرهنگ مدیریت، ش۱۰، ۱۳۸۴، ص۱۵۱تا۲۰۱.
خواستار، حمزه، رحمان غفاری، علی‌اصغر پورعزت و الهام حیدری، «پژوهشی دربارۀ پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مدیریت دولتی از حیث موضوع و روش؛ مورد مطالعه: دانشگاه تهران»، فصلنامۀ علوم مدیریت ایران، ش۲۱، ۱۳۹۰، ص۱۰۵تا۱۲۲.
دانایی‌فرد، حسن، سیدمهدی الوانی و عادل آذر، روش‌شناسی پژوهش کمّی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: صفار-اشراقی، ۱۳۸۷.
رحمتی، محمد، «نوع‌شناسی مطالعات مدیریت اسلامی به‌عنوان یک دانش میان‌رشته‌ای»، فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، ش۴، ۱۳۸۸، ص۱۹۷تا۲۲۰.
رودی، کمیل، دانشگاه و مرجعیت علمی: با تأکید بر دانشگاه امام‌صادقA، تهران: دانشگاه امام‌صادقA، ۱۳۸۹.
عابدی جعفری، حسن و محمد ازگلی، «مروری بر سیر تحقیقات مدیریت اسلامی در ایران»، فصلنامۀ مصباح، ش۱۹، ۱۳۸۷، ص۹۹تا۱۲۰.
علی‌دوستی، سیروس و پرویز شهریاری، «الگوی توصیف و تحلیل اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها»، فصلنامۀ علوم و فناوری اطلاعات، ش۴، ۱۳۸۸.
محمدنژاد شورکائی، مجتبی، «فراروش تحقیقات انجام‌شده در زمینۀ عوامل مؤثر بر رضایت مشتری: تحلیل اسنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه‌های دولتی تهران»، چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، ش۶، ۱۳۹۰، ص۱۴۱تا۱۶۴.
مطهری، مرتضی، امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران: صدرا، ۱۳۷۸.
مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار با دانشجویان دانشگاه امام‌صادقA در عید غدیر، تهران، ۱۳۸۴.
نبوی، محمدحسن، مدیریت اسلامی، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب، ۱۳۹۴.
نجاری، رضا، مبانی مدیریت اسلامی، چ۳، تهران: دانشگاه پیام‌نور، ۱۳۸۶.
نقی‌پور فر، ولی‌الله، اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن، تهران: ثنای دانش، ۱۳۹۴.
Cleary, R. E. (2000). The Public administration doctoral Dissertation reexamined:: An Evaluation of the Dissertations of 1998. Public Administration Review, 60, 546-455. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3110232
Edwards, A., Pang, N., Shiu, V., & Chan, C. (2010). The understanding of spirituality and the potential role of spiritual care in end-of-life and palliative care: a meta-study of qualitative research. Palliat Medicine, 1–18. Retrieved from http://pmj.sagepub.com/content/early/2010/07/19/0269216310375860
Knox, K. (2014). A Researcher’s Dilemma - Philosophical and Methodological Pluralism. Electronic journal of business research methods. Retrieved from http://www.ejbrm.com/issue/download.html?idArticle=140
Paterson B, Thorne S, Canam C and Jillings C. Metastudy of qualitative health research: A practical guide to meta-analysis and meta-synthesis. Thousand Oaks, CA: Sage, 2001
Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2016). Research Methods for Business Students (Seventh edition). New York: Pearson Education.
اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
مهر 1398
صفحه 19-48
  • تاریخ دریافت: 10 فروردین 1396
  • تاریخ بازنگری: 01 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 18 خرداد 1398