الگوی تأمین منابع نهاد مدرسه در جمهوری اسلامی ایران بر مبنای مشارکت مردمی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران ایران

2 دانش‌آموخته دکتری مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

3 استادیار گروه پژوهش‌های آماری و فناوری اطلاعات، مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، تهران، ایران

چکیده

همواره یکی از مسائل چالشی در تعلیم و تربیت رسمی کشورها در چند دهه اخیر که عصر پیچیدگی و عدم‌اطمینان بوده، تأمین منابع آموزش دولتی است. در نظام‌‌های آموزشی با کمبود بودجه دولتی رفته‌رفته نقش بازارها و بخش خصوصی پررنگ شد، تا‌جایی‌که برای جلوگیری از نواقص بازاری شدن آموزش و همچنین تأمین بهینه آن، طرح‌‌هایی برمبنای انتخاب مدرسه توسط والدین به‌عنوان مکانیسم‌‌ها و ابزار مشارکت بخش خصوصی و دولتی مطرح گردید، مانند ارائه کوپن‌‌های آموزشی و انعقاد انواع قراردادها با بخش خصوصی (در قالب کمک‌‌های خیرخواهانه) برای تأمین مدارس دولتی تا درصحنه‌ای رقابتی میان مدارس، کیفیت آموزش تضمین شود.
هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی الگوی تأمین منابع نهاد مدرسه در جمهوری اسلامی ایران برمبنای مشارکت مردمی است. این پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است که با مصاحبه با 15 مدیر آموزشی که موافق مدیریت مشارکتی در مدرسه هستند و تحلیل مضامین آن، سازوکارهای مدیریتی برای بهره‌‌گیری از ظرفیت‌‌های مردمی شناسایی شد. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که لازم است مدیریت به‌دور از نقش‌‌های سنتی برای راهبری مشارکت جهت تأمین منابع از سازوکارهای آگاه‌‌سازی، ظرفیت‌‌سازی، فرصت‌‌سازی، فضاسازی و نهادسازی، با رعایت اصول رفتاری چون شایستگی محوری، اخلاق محوری، استقلال در عین ارتباط و ارزش محوری بهره‌‌مند گردد. بر این اساس الگوی تأمین منابع در مدارس ایران الگویی دولتی با ساختار جدید نیست بلکه الگویی مردمی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آیچر، ژث(1380). مخارج آموزشی در سطح بین‌المللی (غلامرضا گرایی‌‌نژاد، مترجم) (به کوشش عبدالحسین نفیسی). تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
ابوضحی، ابتسام(1390). مدیریت مدرسه محور (غلامرضا گرایی‌‌نژاد؛ علی اللهیار ترکمن، رخساره کاظم؛ و طاهره عدل‌‌بند؛ مترجمان) تهران: مدرسه.
پرویزی، سرور؛ ادیب حاج‌باقری، محسن و صلصالی، مهوش(1393). اصول و روش‌‌های پژوهش کیفی. تهران: جامعه‌‌نگر.
جعفری، پریوش(1389). ارائه مدلی مناسب برای خصوصی‌‌سازی آموزش‌وپرورش در ایران، تهران: سازمان خصوصی‌‌سازی: https://ipo.ir/uploads/1/pazhoheshi
جعفری‌مقدم، سعید و فانی، علی‌‌اصغر(1381). طراحی نظام مدیریت مدرسه محور در ایران. فصلنامه مدرس علوم انسانی. 6 (23). 16-1.
حسنی‌شلمانی، محمدحسن(1395). رویکرد نهادی در مدیریت مدارس مبتنی‌بر رقابتی شدن مدارس. تهران: رشد فرهنگ.
خان‌عزیزی، محمد و امین‌بیدختی، علی‌اکبر(1395). سازوکارهای تأمین منابع مالی بخش آموزش (آموزش‌وپرورش و آموزش عالی). فصلنامه نامه آموزش عالی. 9 (34). 148-121.
رنجبر، هادی؛ حق‌دوست، علی‌اکبر؛ صلصالی، مهوش؛ خوشدل، علیرضا؛ سلیمانی، محمدعلی و بهرامی، نسیم(1391). نمونه‌‌گیری در پژوهش‌‌های کیفی (راهنمایی برای شروع). فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران. 10 (39). 250-238.
ساخاروپولوس، جرج و وودهال، مورین(1370). آموزش برای توسعه تحلیلی از گزینش‌‌های سرمایه‌‌گذاری (پریدخت وحیدی و حمید سهرابی، مترجمان). تهران: سازمان برنامه ‌و بودجه.
سرکارآرانی، محمدرضا(1382). اصلاحات آموزشی و مدرن‌‌سازی با تأکید بر مطالعه تطبیقی آموزش‌وپرورش ایران و ژاپن. تهران: نشر روزنگار.
شیخ‌زاده، مصطفی(1384). بررسی شیوه‌‌های تأمین مالی در آموزش‌وپرورش از دیدگاه اولیا و کارشناسان. فصلنامه پژوهش‌‌های تربیتی. 1 (4). 85-102.
شیرازی، علی(1372). بحران مالی در آموزش‌وپرورش. فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی. 13 (52). 116-103.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد(1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌‌های کیفی. دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت). 5 (10). 198-151.
ﻋﺰﯾﺰﯼ، نعمت‌الله؛ ﺟﻌﻔﺮﯼ، ﭘﺮﯾﻮﺵ؛ ﻓﺮﺯﺍﺩ، ولی‌الله و ﺻﻨﻮﺑﺮﯼ، ﻣﺤﻤﺪ(1391). بررسی راهکارهای مشارکت دولت و بخش خصوصی در آموزش‌وپرورش و انتخاب مناسب‌‌ترین مکانیسم با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). دوفصلنامه مطالعات برنامه‌‌ریزی آموزشی. 1 (1). 31-7.
فقیهی، ابوالحسن و علیزاده، محسن(1384). روایی در تحقیق کیفی. فصلنامه فرهنگ مدیریت. 9 (58). 5-20.
کومبز، فیلیپ هال(1373). بحران جهانی آموزش‌وپرورش چشم‌‌انداز آن از دهه هشتاد. (فریده آل‌آقا، مترجم). تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
لوین، اچ‌ام(1380). انتخاب مدرسه، سازوکار بازار. (غلامرضا گرایی‌‌نژاد، مترجم). تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت. 
معدن­دار آرانی، عباس و سرکار آرانی، محمدضا(1388).  آموزش و توسعه - مباحثی نوین در اقتصاد آموزش‌وپرورش. تهران: نی.
نادری، ابوالقاسم(1388). مالیه آموزش. تهران: دانشگاه تهران.
هلک، ژاک(1371). آموزش‌وپرورش، سرمایه‌‌گذاری برای آینده. (عبدالحسین نفیسی، مترجم). تهران: مدرسه.
Burchardt, T., Hills, J., Propper, C. (1999). Private Welfare and Public Policy. Joseph Rowntree Foundation. York.
Çelikhan, Seniha. (2013). A Model of Financial Management in Education System. Procedia- Social and Behavioral Sciences. 89. 612– 61.
DiMaggio, P., & Powell, W. W. (1991). The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields. in W. Powell & P. DiMaggio (Eds.). The new Institutionalism in Organizational Analysis. 63-820.
Edwards, G., & Tisdell, C. (1989). The Educational System of Zimbabwe Compared with those of Selected African and Advanced Countries: Costs, Efficiency and Other Characteristics. Comparative Education. 25 (1). 57-76.
Fox, R. A., & Buchanan, N. K. (Eds.). (2017). The Wiley Handbook of School Choice. John Wiley & Sons.
Gauri, V., & Vawda, A. (2004). Vouchers for Basic Education in Developing Economies: an Accountability Perspective. The World Bank Research Observer. 19 (2). 259-280.
Geller, C, R. & Sjoquist, D, L. & Walker, M, B. (2006). The Effect of Private School Competition on Public School Performance in Georgia. Public Finance Review. 34 (1). 4-32
Gurn, A. M. (2016). Courting Corporate Philanthropy in Public Education: Multi-Disciplinary Literature Review of Public–Private Partnerships (PPPs) in urban public Schooling. SAGE Open. 6 (2). 2158244016635714.
Hanushek, E. A., & Wößmann, L. (2007). The Role of Education Quality for Economic Growth. Humanities. 46. DOI: 10.2139/ssrn.960379
Jessop, B. (2002). The Future of the Capitalist State. Cambridge: Polity Press.
Klein, R. (1984). Privatization and the Welfare State. Lioys Bank Review.
Levin, H.M. & Belfield, C.R. (2003). The Marketplace in Education. Review of Research in Education. 27. 183.
Morsy Eckert, L. (2011). Private Dollars in Public Education: Corporate Philanthropy in K-12 Education (Doctoral dissertation). Harvard University, Cambridge. MA.
Sofoluwe, O. A. (2012). Innovative Strategies for Financial Management in Nigerian Public Secondary Schools. Online Submission.
Patrinos, H. A., Barrera-Osorio, F., & Guáqueta, J. (2009). The Role and Impact of Public-Private Partnerships in Education. The World Bank.
Scott, J. (2009). The Politics of Venture Philanthropy in Charter School Policy and Advocacy. Educational Policy. 23 (1). 106-136.
World Bank. (2003). World Development Report 2004: Making Services Work for Poor people. The World Bank.
Whitty, G., & Power, S. (2000). Marketization and Privatization in Mass Education Systems. International Journal of Educational Development. 20 (2). 93-107.
Wylie, C. (1998). Can Vouchers Deliver Better Education? A Review of the Literature, with Special Reference to New Zealand. Wellington, New Zealand: New Zealand Council for Educational Research.
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
فروردین 1400
صفحه 103-142
  • تاریخ دریافت: 30 شهریور 1399
  • تاریخ بازنگری: 01 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 06 بهمن 1399